भारु अझै स्थिर नहुने

नया दिल्ली (एजेन्सी) – एक वर्षमा करिब १६ प्रतिशतले कमजोर भएको भारतिय रुपैया“ अझै केहि महिना स्थिर नहुने देखिएको छ । आन्तरिकका साथै विश्वव्यापी आर्थिक अवस्थाले यस्तो हुने विश्लेशक बताउछन् ।
पछिल्लो एक महिनामा भारतिय रुपैया“ले हालसम्मकै कमजोर अवस्था देखेको छ । डलरको तुलनामा  गत वर्ष सबैभन्दा बढी ४३ दशमलव ८५ रुपैया रहेको भारु अवमूल्यन भएर ५४ दशमलव ३० सम्म पुगेको छ । एसियाली बजारमा भारु सबैभन्दा बढी कमजोर मुद्रा बनेको हो ।

‘अबको ५ देखि ८ सातासम्म भारु स्थिर नहुने देखिन्छ’ प्राइसवाटर हाउस कोपर्सका कार्यकारी निर्देशक संजिव कृष्णले भने । उनले आर्थिक सूचक कमजोर रहेर औद्योगिक र आर्थिक वृद्धिदरलाई सहयोग गर्ने नीति नआए रुपैया“ अझै अवमुल्यन हुने बताए ।
‘अहिलेसम्म अवस्था उल्टिसकेको छैन’ उनले भने,‘आर्थिक सूचकमा सुधार र नीति निर्माताले केहि खुसीका कुरा सुनाए अवस्था परिवर्तन हुन्छ ।’
पछिल्लो दुई सातामा सबैभन्दा बढी भारु कमजोर भएको छ । स्वदेशमा व्यवसायी र आयातकर्ताले बढाएको डलरको भाग र मुलुकबाट बाहिर रकम जाने काम नरोकिएकाले यस्तो भएको हो । घट्दो वृद्धिदर, उच्च मूल्यवृद्धि र बढ्दो व्यापार घाटालाई सरकारले सम्बोधन गर्न नसकेको आरोप लाग्ने गरेको छ ।
विदेशी लगानीकर्ताले ठुलो रकम भारतबाट बाहिर लगेका छन् । २०१० मा २९ अर्ब डलर लगानी गरेको विदेशी लगानीकर्ताले २०११ मा हालसम्म ३५ करोड डलरको हाराहारी फिर्ता लगेका छन् । 
भारु अवमूल्यन भएपछि सरकारको पनि चिन्ता बढेको छ । ‘भारु अवमूल्यन भैरहेको समयमा कुनै पनि अर्थमन्त्रीलाई आराम हुन सक्दैन’ अर्थमन्त्री प्रणवमुखर्जीले गत साता भनेका थिए ।
अर्थशास्त्री अम्रत्य सेन भने डलर अधिमूल्यनलाई नराम्रो मात्र भन्न नमिल्ने बताउछन् । ‘केहि व्यक्तिका लागि अवमूल्यन घाटा हो तर अन्यका लागि होइन’ हवार्ड विश्वविद्यालयका प्राध्यापक समेत रहेका उनले भने,‘यो असर अनुसार फरक छ ।’ निर्यात वृद्धि गर्न दबाबपूर्ण अवस्थामा पनि मुद्रा अवमूल्यन गरिरहेको चीन तर्फ इंकित गरे ।  ‘केहि मुलुकले आफ्नो मुद्रा अवमूल्यन गरेर निर्यातलाई राम्ररी बढाएका छन्’ उनले भने,‘भारतले पनि यस्तो फाइदा लिन सक्छ ।’
गिरावटलाई नियन्त्रण गर्न भारतले बिहिवार बजार हस्तक्षेप गरेको छ । फरवार्ड कन्ट्राक्टका केहि प्रावधानमा रोक लगाएर माग घटाउने तयारी गरिएको हो । यसका साथै बैंकले आफु स“ग राख्न सक्ने डलरको मौज्दातलाई पनि कम गरिएको छ । निर्णय पछि शुक्रबारबाटै भारतिय मुद्रामा केहि सुधार आउन थालेको छ । केहि साता अघिबाट केन्द्रिय बैंकले आफ्नो मौज्दातमा रहेको डलर विक्री गर्न थालेको छ । डिसेम्बरको पहिलो साता भारतको विदेशी बिनिमय संचित ३ सय ६ अर्ब अमेरिकी डलर छ ।