मूल्यवृद्धि दोहोरो अंकमा हुने

काठमाडौ, मंसिर २९ - एकपछि अर्को रेकर्ड राख्दै बढेको अमेरिकी डलरले नेपालमा मूल्यवृद्धि दरलाई १० प्रतिशतभन्दा माथि धकेल्ने खतरा बढेको छ । बिहीबार डलरको मूल्य  ८६ रुपैयाँ नाघेको छ । यो हालसम्मकै उच्च मूल्य हो । 

डलरको मूल्य लगातार बढिरहँदा आयातित वस्तुका मात्र नभएर मुलुकभित्रैको उत्पादनमा पनि लागत बढ्छ । 'अहिलेसम्म डलरको वृद्धि हेर्दा मुद्रास्फीति १२ देखि १३ प्रतिशतसम्म पुग्ने देखिन्छ,' राष्ट्र बैंकका एक पूर्वअधिकारीले भने, 'आधा आर्थिक वर्ष बित्न लागेकाले अझ कम प्रभाव देखिएको हो ।'

राष्ट्र बैंक भने हाल देखिएको उतारचढाव क्षणिक हुन सक्ने बताउँछ । 'बढिरहेको मूल्य क्षणिक रहेको र केही समय पछि वास्तविक स्थानमा आउने अनुमान गरिएको छ,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवालीले भने, 'त्यस्तो नभए मूल्य वृद्धि लक्ष्यभन्दा बढी हुन सक्छ ।' यस वर्षको मौदि्रक नीतिले मूल्य वृद्धिदर ७ प्रतिशत हुने प्रक्षेपण गरेको छ ।

युरोपेली ऋण संकट र भारतमा माग उच्च भएपछि डलरको मूल्य बढिरहेको छ । बाहिरिने पुँजी रोक्न र विदेशी लगानी बढाउनका लागि भारतले डलरको विनिमय दरमा हस्तक्षेप गरेको छैन । भारतसँगको स्थिर विनिमय दरका कारण नेपालमा पनि डलरको मूल्यले दिनदिनै नयाँ रेकर्ड राख्न थालेको हो ।

डलर तिरेर आयात हुने वस्तुको मूल्य वृद्धि हुन थालेको छ । यसका साथै भारतीय बजारमा पनि डलर बढ्ने क्रम नरोकिएकाले भारतीय र त्यहाँको कच्चा पदार्थ प्रयोग भएर स्वदेशमै उत्पादन हुने वस्तको मूल्य वृद्धि भइरहेको छ । ज्ञवाली भने आयात गर्दा व्यापारीले ४ महिनासम्ममा भुक्तानी गर्न सक्ने भएकाले मूल्य वृद्धि भइनसकेको बताउँछन् । 'डलरको भाउ बढ्दा तत्कालै असर देखिने होइन,' उनले भने, 'यसलाई रोक्न सरकारले बजार अनुगमन गर्न सक्छ ।' व्यवसायीले डलरको बढ्दो मूल्यसँगै जोखिम कम गर्न 'फरवार्ड कन्ट्राक्ट' बाट कारोबार गर्न सक्ने उनी बताउँछन् ।

तत्काल थोरै असर देखिए पनि केही समयपछि डलरको मूल्यले राष्ट्र बैंकको लक्ष्यभन्दा बढी मुद्रास्पिmीति दर रहने निश्चित भएको विशेषज्ञ बताउँछन् । उद्योगले आयात गर्ने अधिकांश कच्चा पदार्थ डलर तिररे ल्याइने भएकाले मूल्य वृद्धि बढ्ने निश्चित छ । यसका साथै पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य समायोजन गरेपछि सबै उद्योगको सञ्चालन खर्च बढ्ने छ । अर्कोतर्फ डलरको मूल्य बढिरहने हो भने विद्युत् प्राधिकरणमा पनि शुल्क वृद्धि गर्न थप दबाब पर्ने छ । पछिल्लो समय यसको तयारी भइरहेको छ । ऊर्जाका लागि प्रयोग गरिने मुख्य वस्तु पेट्रोलियम पदार्थ र विद्युत्को मूल्य वृद्धिले बजारमा सबै वस्तुको भाउ बढाउने छन् ।

साथै सवारीसाधन, इलेक्ट्रोनिक सामान, लत्ताकपडा लगायतको मूल्य पनि बढिरहेको छ । व्यवसायी पछिल्लो ३ महिनामा डलरसँगै आयात भएका वस्तुको मूल्य २० प्रतिशत बढिसकेको बताउँछन् ।

शुक्रबार भारतीय केन्द्रीय बैंकले गर्न लागेको मौदि्रक नीति समीक्षाबाट डलरको अस्थिरताबारे केही निर्णय हुन सक्ने सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । उक्त समीक्षाको मुख्य विषय ९ दशमलव ११ प्रतिशत रहेको मूल्य वृद्धि हुने छ । मूल्य वृद्धि बढाउन पछिल्लो समय भारतमा डलरले निकै सहयोग पुर्‍याएको छ ।

डलरको मूल्य बढ्दै गएपछि रेमिट्यान्स अप्रवाह वृद्धि भएको छ । पछिल्लो समय रेमिट्यान्स आउने क्रम २८ प्रतिशतले बढेको छ । अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले पनि बुधबार अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषका प्रतिनिधिलाई रेमिट्यान्सका कारण मुलुकमा विदेशी मुद्राको सञ्चित ३ सय ३० अर्ब रुपैयाँ बराबर पुगेको उनले बताए ।

लगातार डलरको मूल्य वृद्धि भइरहँदा रेमिट्यान्स कम हुने सम्भावना पनि उत्तिकै रहन्छ । अझै बढ्ने आशामा विदेशबाट आउनुपर्ने पैसा केही समय रोकिन पनि सक्ने विशेषज्ञ बताउँछन् ।