Friday, July 29, 2011

दुई वर्षपछि देश नाफामा

गोकर्ण अवस्थी र रोशन अधिकारी
काठमाडौ, श्रावण १३ - दुई वर्षदेखि देश भित्रिने भन्दा बाहिरिने रकम बढेर घाटामा गएको मुलुक जेठ मसान्तको तथ्यांकले नाफामा गएको देखाएको छ । देशको बाहिरी विश्वसँगको कारोबार नाफा/घाटा देखाउने शोधनान्तर स्थिति जेठ महिनामा २४ करोड ९१ लाख रुपैयाँले बचत भएको छ ।
वैशाखमा ११ अर्ब ६७ करोड रुपैयाँले ऋणात्मक रहेको शोधनान्तर स्थितिमा जेठ महिनामा मात्रै करिब ११ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँको सुधार भएको छ । तर उधारो तिर्न बाँकी रकम बढ्नुका साथै विविध शीर्षकमा रकम आएको देखिएपछि भएको सुधारले अर्थतन्त्र सुधार भएको भन्न नमिल्ने विज्ञहरू बताउँछन् । 
राष्ट्र बैंकले बिहीबार सार्वजनिक गरेको मुलुकको आर्थिक स्थितिसम्बन्धी विवरणमा उधारो तिर्न बाँकी (ट्रेड क्रेडिट) वैशाखको तुलनामा जेठमा १४ अर्ब १५ करोड रुपैयाँबाट १८ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । सरकारी खातामा यसबाट ४ अर्ब रुपैयाँ बचत देखिएको छ । 'उधारो तिर्न बाँकी रकम पछि तिर्ने बित्तिकै गइहाल्छ,' एक पूर्वगभर्नरले भने ।
यसैगरी भुक्तानी सन्तुलन सम्बन्धी विवरणमा विविध शीर्षकमा करिब साढे ७ अर्ब रुपैयाँ देशभित्र आएको देखिन्छ । 'विविध शीर्षकमा हिसाब मिलान हुन बाँकी, दोहोरो विवरण परेको हुन सक्ने सम्भावना धेरै हुन्छ,' ती पूर्वगभर्नरले भने, 'त्यसले ट्रेड क्रेडिट र विविध शीर्षकका कारण भएको सुधारले अर्थतन्त्र राम्रो भएको भन्न मिल्दैन ।'
अर्थतन्त्र बलियो भएको सूचक देखाउने व्यापार सन्तुलन, चालू खाता स्थितिमा वैशाखको तुलनामा जेठमा सुधार भएको छैन । एक महिनामा वस्तु व्यापार घाटा २ खर्ब ६८ अर्ब बाट २ खर्ब ८९ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ । सेवा व्यापारलाई पनि जोड्ने हो भने एक महिनामा कुल व्यापार घाटा ३२ अर्ब रुपैयाँ बढेको छ । यसैगरी रेमिट्यान्स पनि समायोजन गरिएको चालू खाता घाटा करिब १२ अर्ब रुपैयाँ छ । यसबाट बढेको आयातलाई रेमिट्यान्सले समेत परिपूर्ति गर्न नसकेको देखिन्छ ।
जेठसम्ममा २ खर्ब २९ रुपैयाँ रेमिट्यान्स देश भित्रिएको छ । निर्यातबाट ५८ अर्ब रुपैयाँ आर्जन भएको छ भने पेन्सन र अनुदानबाट २५/२५ अर्ब रुपैयाँ आर्जन भएको
छ । जेठमा ३ खर्ब ५८ अर्ब रुपैयाँ बराबरको आयात भएको छ ।
राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवालीले भने निर्यात वृद्धि र आयातको कम वृद्धिदरले शोधनान्तर स्थितिमा सुधार भएको बताए ।
निर्यात गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा ५ दशमलव ६ प्रतिशत बढी हो । २०६७/६८ को वैशाख महिनाको तुलानमा जेठमा कुल वस्तु निर्यात १६ दशमलव ५ प्रतिशतले बढेको छ ।
जेठ महिनसम्ममा कुल वस्तु आयात ५ दशमलव ७ प्रतिशतले बढेको छ । 
अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यो वृद्धि ३३ दशमलव ७ प्रतिशत थियो । 'कम दरले आयात र बढी दरले निर्यात बढेकाले पनि सुधार भएको हो,' प्रवक्ता ज्ञवालीले भने । चालू खाता साधारणतया घाटामा नै रहने बताउँदै प्रवक्ता ज्ञवालीले वैदेशिक सहायता परिचालन र शोधभर्नाको रकम बढेकाले सुधार भएको बताए ।
तर गत वर्ष असारमा पनि २ अर्ब रुपैयाँमा झरेको शोधनान्तर घाटापछि लगातार बढेर करिब १५ अर्ब रुपैयाँसम्म पुगेको थियो । 'गत वर्ष राजनीतिक अस्थिरताका कारण बजेट खर्च हुन नसकेर पछि बढेको हो,' ज्ञवालीले भने, 'यसपटक समयमा बजेट पास भएर खर्च हुन थालेपछि शोधनान्तर बचत बढ्छ ।'
दुई वर्षअघि झन्डै दुई दशकपछि शोधनान्तर स्थिति ऋणात्मक भएको थियो । लामो समयपछि शोधनान्तर घाटा दुई वर्षसम्म ऋणात्मक रहेपछि भारतसँगको स्थिर विनिमय दरसमेत परिवर्तन गर्नुपर्ने दबाब केन्द्रीय बैंकलाई परिरहेको थियो । शोधनान्तर स्थिति सुधार हुँदै गए यसबाट बजार भाउ बढ्ने खतरा टर्ने छ ।
शोधानान्तरसँगै विदेशी मुद्राको सञ्चिति पनि बढेको छ । गत वर्षको पहिलो ११ महिनामा २ खर्ब ६९ अर्ब ७७ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । यो ० दशमलव ३ प्रतिशतको सीमान्त वृद्धि हो । यसले ७ महिनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पुग्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

No comments:

Post a Comment