खरिद र जम्मा गर्दा स्रोत खुलाउनु पर्ने प्रावधान लचिलो

स्रोतको स्वघोषणा गर्न पाइने
सहकारीको अनुगमन राष्ट्र बैंकलाई गर्न लगाइने
घरजग्गा र सेयर विदेशीले खरिद गर्न पाउने
वाणिज्य बैंक सम्म निक्षेप बिमा, रकम ५ लाख

रोशन अधिकारी

काठमाडौं – स्रोत खुलाउनु पर्ने प्रावधानमा लचकता अपनाउदै विदेशी नागरिकलाई समेत घरजग्गा र सेयरमा लगानी खुला गरेर बजेट आउने भएको छ । स्रोत खुलाउने प्रावधानका कारण घरजग्गा, सेयर र बैंकिङ कारोबारमा ठुलो असर परेको व्यवसायी बताउदै आएका थिए ।

सवारीसाधन र घरजग्गा खरिद गर्दा खुलाउनु पर्ने रकमको स्रोतलाई ठुलो अन्तरले बढाउने तयारी सरकारले गरेको हो । ‘स्रोत खुलाउनु पर्ने प्रावधान, विदेशी नागरिकलाई समेत खरिद गर्न दिने नीति लगायत बजेटमा पर्ने संभावना छ’ अर्थ मन्त्रालयको उच्च स्रोतले भन्यो ।

५० लाख रुपैया“ भन्दा बढी रकमको सवारी साधन र १ करोड रुपैया“ भन्दा बढीको घरजग्गा खरिद गर्दा मात्र स्रोत खुलाउनु पर्ने व्यवस्था आउन लागेको छ । ‘स्रोत खुलाउनु पर्ने प्रावधानका कारण समस्या आएको भन्दै ठुलो दबाब दिइएको छ’ अर्थ सम्बद्ध स्रोतले भन्यो ।

१० लाख रुपैया“ भन्दा बढी रकम जम्मा गर्दा खुलाउनु पर्ने स्रोतको प्रावधानमा पनि लचकता लिइने भएको छ । बजेटले यस्तो रकम आतंकवाद वा अन्य गैरकानूनी कामबाट आएको होइन भनेर स्वघोषणा गर्ने व्यवस्था मिलाउने स्रोतले बतायो ।

यसबाहेक विदेशी नागरिकलाई समेत व्यवसायिक अपार्टमेन्ट खरिद गर्न दिने नीति बजेटले लिने भएको छ । बजेटले दुई लाख अमेरिकी डलर वा सोभन्दा बढीको अपार्टमेन्ट विदेशी नागरिकलाई र अन्य सबै गैर आवासिय नेपालीका लागि खरिद गर्न खुला गर्ने स्रोतले बतायो । घरजग्गा व्यवसायीले लामो समय देखि यस्तो माग राख्दै आएका थिए । समय समयमा व्यवसायीले गरेको आन्दोलनमा यसलाई एक मुद्धा बनाइएको छ । 

पछिल्लो समय वाणिज्य बैंकहरुलाई नै चुनौती दिइरहेका सहकारीलाई पनि राष्ट्र बैंकको अनुगमन भित्र ल्याउने तयारी सरकारले गरेको छ । फितलो नियमन र थोरै नियमनका कारण सहकारीले जथाभावी लगानी गरेको शंका अर्थसास्त्रीहरुको छ । वार्षिक ५ करोड भन्दा बढीको कारोबार गर्ने ऋण तथा बचत सहकारी संस्थाको अनुगमन सहकारी बिभाग संग मिलेर राष्ट्र बैंकले गर्ने व्यवस्था बजेट मार्फत सार्वजनिक हुने स्रोतले बतायो ।

२०६८ कार्तिक देखि विदेशी नागरिकका लागि समेत सेयर बजार खुला गर्ने गरी नीति बनाउने तयारी बजेटले गर्ने भएको छ । लगानीकर्ता कम भएको र संस्थागत लगानीकर्ता नभएकाले पुजी बजारको विकास नभएको विश्लेषकले बताउदै आएका थिए । तर सुरुमा गैर आवासिय नेपाली र त्यसपछि मात्र विदेशी नागरिकका लागि सेयर बजार खुलाउनु पर्ने माग सेयर दलालले राख्दै आएका छन् । विशेष गरी विदेशका संस्थागत लगानीकर्तालाई मात्र सेयर बजारमा प्रवेश गर्न दिने अन्तराष्ट्रिय प्रचलन छ ।

सेयर बजार वृद्धिका लागि संस्थागत लगानीलाई सहुलियत दिने नीति बजेटले लिने भएको छ । यसबाहेक सेयर र घरजग्गामा लाग्दै आएको पुजीगत लाभकरलाई पनि घटाउने तयारी छ । सेयरको विद्युतिय कारोबारलाई पनि सहज बनाउने तयारी बजेटले गर्ने भएको छ ।

मर्जरलाई प्रोत्साहन गर्न बजेटले रजिष्ट्रेशन शुल्क छुट दिने तयारी गरिने स्रोतले बतायो । यस्तो छुट राष्ट्र बैंकको सिफारिसमा मात्र हुनेछ । सरकारी बैंकलाई पनि गाभ्न विशेष अध्ययन गर्ने कार्यक्रम रहेको स्रोतले बताएको छ । यसबाहेक क वर्गका संस्थामा समेत निक्षेप बिमा पु¥याएर बिमाको रकम ५ लाख बनाइने स्रोतले बतायो । निक्षेप तथा कर्जा सुरक्षण निगमको पुजीमा थप ५० करोड सरकारले लगानी गर्ने भएको छ ।

आकस्मिक बिमा कोषलाई पुनरबिमा कम्पनीको रुपमा अघि ल्याउने तयारी बजेटले गर्ने भएको छ । मुलुकमा पुनरबिमा कम्पनी नभएको र कोषको काम कम भएकाले यस्तो प्रस्ताव केहि अघिबाट भएको थियो । यसबाहेक केहि पहाडी जिल्लामा लघु बिमा कार्यक्रम सुरु गर्ने तयारी बजेटले गर्नेछ ।