भारतमा ब्याजदर वृद्धि, नेपालमा चाप पर्ने

काठमाडौ, श्रावण ११ - भारतीय रिजर्भ बैंक -आरबीआई) ले वित्तीय संस्थालाई दिने ऋणको दर निरन्तर बढाए पछि नेपालको ब्याजदर र लगानीमा प्रभाव पर्ने भएको छ । मंगलबार आरबीआईले शून्य दशमलव ५ प्रतिशतले ब्याजदर बढाएको छ ।
यसले नेपालमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर घटाउनुपर्ने दबाबसँगै ७ प्रतिशतमा मुद्रास्फीति दर कायम गर्नुपर्ने सीमामा बाँधिएको राष्ट्र बैंकलाई बजार व्यवस्थापन कठिन हुनेछ । भारतले बढाएको ब्याजदरले नेपाललाई पनि मुद्रास्फीति नियन्त्रण गर्न सहयोग पुगे पनि अन्य समस्या भने बढ्नेछन् ।
भारतले पछिल्लो १६ महिनामा ११ पटक ब्याजदर वृद्धि गरेकाले सामान्य अवस्थामा राष्ट्र बैंकले ब्याजदर घटाउन सम्भव देखिँदैन । 'घटाउन नसकिने होइन,' एक पूर्व गभर्नरले भने, 'घटाउँदा पुजी पलायन बढ्ने खतरा हुन्छ ।' भारतमा भन्दा नेपालमा कम ब्याजदर भए बैंकमा जम्मा गर्न वा लगानी गर्न भारत पैसा गएर पुँजी पलायन बढ्ने सम्भावना हुन्छ ।
भारतमा ब्याजदर बढिरहँदा मानसिक असर नेपालमा देखिने लुम्बिनी बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शोभनदेव पन्त बताउँछन् । 'ब्याजदर बढी भएर लगानी गर्न असहज भइरहेको सबैले स्विकारिरहेका छन्' उनले भने, 'कम हुन नसक्दा यसले निश्चय नै असर गर्छ ।'
ब्याजदर धेरै भएर लगानी खर्च बढ्दै जानाले उद्योग क्षेत्रमा समस्या देखिएको छ । थप लगानी हुन नसक्दा मुलुकको आर्थिक वृद्धिदर पनि सुस्त भएको छ ।
ब्याजदर वृद्धि गर्दा बैंकमा निक्षेप बढ्ने अनुमान गरिए पनि त्यस्तो हुन सकेको छैन । पछिल्लो पटक ठूला बैंकले निक्षेपमा दिँदै आएको ब्याजदर कम गर्न गृहकार्य सुरु गरिसकेका छन् ।
अर्कोतर्फ भारतले ब्याजदर बढाउँदै लैजाँदा त्यहाँ वैदेशिक लगानी पनि बढ्दै जाने देखिन्छ । पश्चिमी विकसित मुलुकको तुलनामा भारतको ब्याजदर धेरै उच्च रहेकाले लगानी गर्दा धेरै फाइदा लिन सक्छन् । यस्तो लगानी वृद्धि हुनेबित्तिकै भारतीय मुद्रा अमेरिकी डलरको तुलनामा मजबुत हुन्छ ।
मंगलबार ब्याजदर वृद्धिको समाचार आएपछि भारतीय रुपैयाँ डलर सँग १० पैसाले बलियो भएको छ । 'भारत र नेपालको विनियम दर स्थिर रहेकाले भारु मजबुत हुनेबित्तिकै नेरु पनि मजबुत हुन्छ' उनले भने, 'यसले अनावस्यक रुपमा मुद्रा बलियो भएको अवस्था मात्र देखिन्छ ।' न्यून आर्थिक वृद्धिदर भएको नेपालमा भने यसबाट व्यापार, लगानी र सहायतामा प्रभाव पर्न सक्ने विज्ञहरु वताउछन ।
रिजर्भ बैंकले मूल्य वृद्धिलाई नियन्त्रणमा लिनका लागि ब्याजदर वृद्धि गरिरहेको छ । मूल्यवृद्धि दोहोरो अंकमा जान नदिन बैंकले आक्रामक रूपमा ब्याज बढाइरहेको विश्लेषक बताउँछन् ।
मंगलबार रिजर्भ बैंकबाट अन्य बैंकले लिने रकम -रिपो) ० दशमलव २५ प्रतिशतले वृद्धि गरेर  ८ प्रतिशत पुर्‍याएको छ । रिजर्भ रिपो दरलाई ७ प्रतिशत पुर्‍याइएको छ । अनिवार्य नगद मौज्दातलाई परिवर्तन नगरी ६ प्रतिशतमै राखिएको छ । 

जुन महिनामा भारतको खुद्रा मूल्यवृद्धि ९ दशमलव ४४ प्रतिशत छ । यो रिजर्भ बैंकले लिएको नियन्त्रण लक्ष्यभन्दा दोब्बर हो । भारतले लिएको ८ प्रतिशतको वृद्धिदर कायम गर्नका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती मूल्य वृद्धि हो ।