काठमाडौ, श्रावण १० - नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा सूचीकृत भएर पनि २९ कम्पनीका सेयरधनीले कारोबार गर्न पाएका छैनन् । मर्जर, स्तरोन्नतिको प्रक्रियामा रहेकासँगै नवीकरण नभएका र राष्ट्र बैंकले रोक लगाएका कारण यी कम्पनीको कारोबार रोकिएको हो । मर्जरका लागि ७, स्तरोन्नतिका लागि ४ र सोधपुछका लागि २ कम्पनीको कारोबार रोकिएको छ ।
'सेयर मूल्य भनेको कम्पनीको पर्फर्मेन्स देखाउने सूचक हो,' सेयर बजार विश्लेषक रविन्द्र भट्टराई भन्छन्, 'सञ्चालनमा रहेका कम्पनीको सेयर खरिद बिक्री गर्न रोकेर लगानीकर्ताको अधिकार हनन गर्न पाइँदैन ।' स्तरोन्नतिको नाममा रोकिएकका कम्पनीबारे छिटो निर्णय गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । 'नियमकको लापरबाहीका कारण लगानीकर्ता समस्यामा परिरहेका छन्,' उनले भने ।
स्तारोन्नतिको प्रक्रियामा रहेको सानिमा विकास बैंकको सेयर कारोबार लामो समयदेखि रोकिएको छ । क वर्गको वाणिज्य बैंक बन्न खोजेको सानिमाको वित्तीय परिसूचक सन्तोषजनक हुँदाहुँदै पनि निर्णय हुन नसक्दा यसका सेयरधनीले कारोबार गर्न पाएका छैनन् ।
स्तरोन्नतिका लागि आवेदन दिएका नेपाल सेयर मार्केट्स, अन्नपूर्ण फाइनान्स, आइएलएफसीलगायतको पनि सेयर कारोबार रोकिएको छ । यसमध्ये नेपाल सेयर मार्केट्सका कार्यकारी अध्यक्ष योगेन्द्र श्रेष्ठको आर्थिक अनियमितताका कारण राष्ट्र बैंकले विभिन्न निर्देशन दिएर अनुगमनमा राखेको छ । यसमा चुक्ता पुँजी बढाउन प्रयोग भएको रकम कम्पनीकै निक्षेपबाट झिकिएको पाइएपछि स्तरोन्नति नहुने पक्का भइसकेको छ ।
मर्जरको हल्ला चलेपछि सेयर बजारमा अस्वाभाविक वृद्धि देखिने भएकाले सेयर कारोबार रोक्ने चलन छ । तर लामो समयसम्म पनि मर्जर प्रक्रिया अघि नबढ्दा सेयर कारोबार रोकेर राख्नुको अर्थ देखिँदैन । मर्जरका लागि वीरगन्ज फाइनान्स, क्रिस्टल फाइनान्स, हिमचुली विकास बैंक, काष्ठमाण्डप डेभलपमेन्ट बैंक, नारायणी डेभलपमेन्ट बैंक, नेपाल श्रीलंका मर्चेन्ट बैंक र शिखर फाइनान्सको कारोबार रोकिएको छ । यसमध्ये वीरगन्ज र हिमचुलीको मर्जर प्रक्रिया पूरा भइसके पनि कारोबार खुलेको छैन ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थामा भएको विभिन्न अनियमितता र राष्ट्र बैंकले गरेको कारबाही सम्बन्धी जानकारी बाहिर आएपछि मध्यमाञ्चल ग्रामीण विकास बैंक र गोर्खा विकास बैंकको कारोबार रोकिएको छ ।
राष्ट्र बैंकले भने कारोबार रोकिनुलाई सामान्य बताएको छ । 'साधारणसभा र मर्जरका समयमा रोकिएको कारोबार सामान्य हो,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवाली भन्छन्, 'मर्जर हुँदा फाइदै हुने भएकाले लगानीकर्तालाई पनि समस्या नहुनु पर्ने हो ।' स्तरोन्नतिका लागि भन्दै ४ कम्पनीको प्रक्रिया कहाँ पुगेको छ भन्ने टुंगो लागेको छैन । 'कारबाहीमा परेका र अड्किएका कम्पनीबारे हामी अध्ययन गरिरहेका छौं,' ज्ञवालीले भने, 'आवश्यकताअनुसार निर्देशन दिने काम पनि भइरहेको छ ।'
मर्जरको काम सुरु भएपछि रोक्ने प्रचलन भए पनि अन्य कारणले रोकिएकालाई ओटिसी -ओभर दी काउन्टर) बजारमा कारोबार गर्ने व्यवस्था हुनुपर्ने धितोपत्र बोर्डका निर्देशक निरज गिरी बताउँछन् । 'सेयरलाई पनि तरल सम्पत्तिका रूपमा लिइन्छ,' उनले भने, 'यसको कारोबार रोकिँदा लगानीकर्तालाई समस्या पर्छ ।' स्तरोन्नति सोधपुछलगायत कारणले कारोबार रोकिएका कम्पनीबारे धितोपत्र बोर्डको कानुन विभागले अध्ययन गरिरहेको उनले बताए । 'यसबारे के गर्न सकिन्छ हामी हेरिरहेका छौं,' गिरीले भने ।
वित्तीय संस्थाबाहेक कारोबार रोकिएकामा अधिकांशले नवीकरण शुल्क बुझाएका छैनन् । वर्षौंसम्म शुल्क नबुझाए पनि कारबाही गर्ने वा सूचीबाट हटाउने काम एक्सचेन्जले गरेको छैन । यी कम्पनीबारे जानकारी नेप्सेका साथै धितोपत्र बोर्डलाई समेत छैन । नवीकरण शुल्क नबुझाउने र सम्पर्कमा नआउने कम्पनीलाई सूचीमा राखिरहँदा नेप्सेमा कारोबार हुने कम्पनीको संख्या मात्र बढेको देखिएको छ ।
धितोपत्र बोर्डले केही समयअघि यस्ता कम्पनीबारे अध्ययन गरेको थियो । खारेजीमा जान लागेका वा धरासायी भइसकेका कम्पनीको अध्ययन गर्दै बोर्डको एक टोलीले यस्ता कम्पनीका सञ्चालकलाई अन्य कम्पनीमा जानबाट रोक्नुपर्ने सुझाव दिएको थियो । 'सञ्चालनमा आउन सक्ने कम्पनी छन् भने ओटिसी बजारमा कारोबार गर्न मिल्ने व्यवस्था बनाउनुपर्छ,' गिरीले भने । कारोबार रोकिएका दुई वित्त कम्पनी भने खारेजीको प्रक्रियामा छन् । धितोपत्र बोर्ड, नेपाल स्टक एक्सचेन्ज र कम्पनी रजिस्ट्रार मिलेर लामो समयदेखि कारोबार रोकिएका र सञ्चालनमा आउन नसक्ने कम्पनीबारे निर्णय गर्नुपर्ने उनले बताए ।
No comments:
Post a Comment