'माग र आपूर्तिबीच सन्तुलन मिलाऊ’

काठमाडौ, श्रावण २६ -  सेयर बजार निरन्तर खस्कनको कारण माग र आपूर्ति विचको असन्तुलन भएकाले त्यसलाई हटाउन विश्व बैंकले सुझाव दिएको छ । 

सेयर संख्याको आधारमा लगानीकर्ता बढ्न नसकेपछि पछिल्लो समय बजारमा निरन्तर गिरावट आइरहेको छ । दुईबीच सन्तुलन बनाउनका लागि बजार सहभागीलाई विशेष छुट दिनुपर्ने सुझाव विश्व बैंकको छ । धितोपत्र बजारको विकासका लागि तयार गरिएको पाँचवर्षे गुरुयोजनामा सुझाव दिँदै विश्व बैंकले यस्तो भनेको हो । 

बजार सुधार गर्नका लागि 'धितोपत्र बोर्डलाई स्वतन्त्र, पारदर्शी र सक्षम बनाउनुपर्ने' सुझावमा उल्लेख छ । स्वतन्त्र निकायमा रूपमा स्थापना भएपछि अर्थ मन्त्रालयको अनावश्यक हस्तक्षेप हुने गरेको आरोप लाग्दै आएको छ ।

विश्व बैंकले कानुनी संरचना र आधारलाई पनि सुधार गर्नुपर्ने बताएको छ । धितोपत्र बोर्डलाई हाल दिइएको नियमन क्षमता कम भएको भन्दै त्यसलाई वृद्धि गर्नुपर्ने सुझाव उसको छ । विभिन्न निर्देशन र कानुन पालना नभएको अवस्थामा त्यसलाई लागू गर्न पनि विशेष ध्यान दिनुपर्ने सुझावमा छ । 

'ठूला अपराध गर्नेलाई पनि चेतावनी र सामान्य जरिवाना जस्ता प्रावधान कानुनमा छन्,' धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष शूरवीर पौडेलले भने, 'यसलाई सुधार गरेर कानुन पालना हुने वातावरण निर्माण गर्न सुझाव दिइएको छ ।' 

कारोबार राफसाफ लगायतमा खर्च हुने लामो समयलाई पनि कम गर्नु पर्ने देखिएको छ । विश्व बैंकले हालको प्रणालीलाई स्तरोन्नति गरी राफसाफ प्रक्रियालाई छिटो र सरल बनाएर लगानीकर्तामा विश्वासको वातावरण बनाउन जरुरी रहेको उल्लेख छ । 

लगानीकर्ता र अन्य सरोकारवालाबीच पनि सबै सुविधाको जानकारी नहुँदा बजार विकासले गति लिन नसकेको अध्ययनबाट देखिएको छ । जसको सुधारका लागि उपलब्ध सुविधाको उच्चतम सदुपयोगका लागि सरोकारवालालाई जानकारी दिने कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिनुपर्ने जनाइएको छ । 

धितोपत्र बजार विकासका लागि तयार गरिएको पाँचवर्षे गुरुयोजनालाई 'महत्त्वाकांक्षी' भन्दै विश्व बैंकले सरोकारवाला निकायले विशेष ध्यान दिनुपर्ने उल्लेख गरेको छ । योजनाको कार्यान्वयनका लागि धितोपत्र बोर्डको तदर्थ समितिले अवलोकन जारी राख्नुपर्ने सुझाव विश्व बैंकको छ । तथ्यपरक भएर निर्देशन र कानुनलाई परिवर्तन वा सुधार गर्न आवश्यक रहेको विश्व बैंकले जनाएको छ । 

बोर्डका अध्यक्ष पौडेल सेयर बजार सुधारका लागि स्टक एक्सचेन्जको निजीकरण वा अर्को निजी एक्सचेन्जको स्थापना पनि आवश्यक रहेको बताउँछन् । 'सरकारी छत्रछायामा बसेर नेप्सेले आधुनिकीकरण गर्न सक्ने देखिँदैन,' उनले भने, 'त्यसैले यसको निजीकरण वा अर्को कम्पनी स्थापना गर्दा बजार विकासमा सहयोग पुग्छ ।' दुई एक्सचेन्ज सञ्चालनमा भए निर्देशन दिन सजिलो र प्रतिस्पर्धाका कारण ग्राहकलाई पनि फाइदा पुग्ने उनी बताउँछन् ।