अब सातामा २ पटक रिपो

रोशन अधिकारी

काठमाडौं , जेष्ठ १२ - राष्ट्र बैंकले तरलता अभाव कम गर्न साताको दुई पटक रिपो जारी गर्ने तयारी गरेको छ । तरलता अभावका कारण बैंकिङ क्षेत्रमा जटिलता बढ्न नदिन केन्द्रीय बैंकले यो राहतको नीति लिएको हो ।  अहिले बढीमा साताको एक दिन रिपो जारी गर्ने प्रचलन छ । 'साताको दुईपटक रिपो जारी गर्नेबारे अध्ययन गरिरहेका छौं,' केन्द्रीय बैंकका एक उच्च अधिकारीले भने, 'तर यो निश्चित अवधिका लागि मात्रै हुनेछ ।'

बुधबार वित्तीय क्षेत्रका छाता संगठनका प्रतिनिधिले डेपुटी गभर्नर गोपालप्रसाद काफ्लेसँग छलफल गरी तरलता सहज बनाउन आग्रह गरेका थिए । त्यसलगत्तै केन्द्रीय बैंकले विभिन्न विकल्पबारे छलफल गरी दुईपटक तरलता प्रवाह गर्नेबारे अध्ययन सुरु गरिसकेको छ । 'एक-डेढ साताभित्र यसबारे निर्णय हुन सक्छ,' ती अधिकारीले भने ।

हाल बजारमा करिब १३ अर्ब ४१ करोड रुपैयाँ बराबरको रिपो रकम प्रवाहित छ । यो रकम केही समयअघि १५ अर्ब रुपैयाँ बराबर थियो । सरकारले खर्च गर्न नसकेपछि केन्द्रीय बैंकले कम्तीमा १३ देखि १५ अर्ब रुपैयाँ बराबरको रिपो रकम बजारमा राखी छोड्ने अनौपचारिक नीति लिएको छ ।  सरकारी ढुकुटीमा रहेको २५ अर्ब रुपैयाँ खर्च हुन नसक्नु तरलता अभाव हुनुको प्रमुख कारण हो ।

केन्द्रीय बैंकले रिपोको दर (ब्याज) मा पनि केही लचकता अपनाउने संकेत देखिएको छ । 'बजारको दर नबिग्रने गरी केही लचकता लिन सकिन्छ,' राष्ट्र बैंक स्रोतले भन्यो । रिपोको औसत दर १० प्रतिशत छ । अर्कोतर्फ बैंकहरूले एक अर्काबाट लिने सापटीको ब्याजदर (अन्तरबैंक ब्याजदर) भने रिपोको भन्दा बढी छ । यी दुईबीच धेरै फरक हुँदा रिपोमार्फत पैसा लिँदै अन्तर बैंकमा लगानी गर्ने क्रम बढ्न सक्ने सम्भावना हुने हुँदा केन्द्रीय बैंकले यसमा पनि सजगता अपनाएको छ । यस साता अन्तरबैंक ब्याजदर ११ प्रतिशत छ । चैत र वैशाखमा ४/४ पटक रिपो जारी भए पनि जेठमा गरिएको छैन ।

बजारमा रहेको तरलताका कारण जारी गरिहाल्नुपर्ने अवस्था नआएको राष्ट्र बैंकका एक उच्च अधिकारीले बताए । 'केही पुराना वाणिज्य बैंकमा पर्याप्त तरलता देखिएको छ,' स्रोतले भन्यो, 'त्यस्तो तरलतालाई सबैमा बाँड्ने गरी नीति लिइनेछ ।' बढी भएका बैंकबाट तरलता प्रसोचन गर्नका लागि रिभर्स रिपो पनि खुला गर्ने तयारी केन्द्रीय बैंकको छ । 

 'केही बैंकमा लगानी नभएपछि तरलता त्यत्तिकै जगेडा बसेको छ,' स्रोतले भन्यो, 'यसलाई विकास बैंक र वित्त कम्पनीमा अन्तर बैंक कारोबारबाट पठाउन सके अवस्थामा तुरुन्तै सुधार देखिन्छ ।'

तरलताको अवस्थामा सुधार गर्नका लागि पुनर्कर्जालाई पनि सहज गर्ने तयारी केन्द्रीय बैंकको छ । 'स्थिर सम्पत्तिलाई धितो मानेर पनि कर्जा लिन सक्नेतर्फ पनि सोच्न सकिन्छ,' स्रोतले भन्यो । ट्रेजरी बिल्सको बट्टादर पनि साढे ८ प्रतिशत पुगेको छ । यसले पनि तरलता अभावको संकेत गर्छ ।

तरलताको समस्या दीर्घकालीन समाधान खोजिनुपर्ने बैंकर बताउँछन् । 'सधै रिपो जारी गरेर मात्र बैंक सञ्चालन गरिराख्न हुँदैन,' एक प्रमुख कार्यकारी अधिकृतले भने, 'सरकारले दीर्घकालीन समाधानको बाटो खोज्नुपर्ने हो ।'