रोशन अधिकारी
काठमाडौ, वैशाख २१ - सेयर बजार र घरजग्गा कारोबारमा आएको मन्दीले लगानीकर्ताको मात्र नभई सरकारको आम्दानी पनि घटेको छ । घरजग्गा कारोबारमा आएको शिथिलताले सरकारको कमाइ चालू आर्थिक वर्षको ९ महिनामा गत वर्षको भन्दा ५ गुणा घटेको छ ।
चैत मसान्तसम्ममा यस क्ष्ाेत्रबाट १ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ राजस्व असुली भएको छ । गत वर्ष यस क्ष्ाेत्रले सरकारलाई करिब ५ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ राजस्व बुझाएको थियो ।
किनबेचमा आएको कमीसँगै घरजग्गा कारोबार गर्नेले 'थैली कम' गरी कारोबार गर्ने प्रवृत्तिसमेत बढेकाले राजस्वमा असर परेको व्यवसायी बताउँछन् । सरकारी रेटमा खरिद बिक्री गर्दै राजस्व र पुँजीगत लाभकर कम बुझाउने प्रवृत्ति देखिएको छ,' जग्गा तथा आवास विकास संघका महासचिव मीनमान श्रेष्ठले भने । सर्वसाधारणले गर्ने कारोबारमा कम मूल्यांकनमा किनबेच हुने भए पनि व्यावसायिक प्रयोजनमा यस्तो नहुने श्रेष्ठ बताउँछन् ।
पुँजीगत लाभकर, स्रोत देखाउने प्रावधान र बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट सहज ऋण उपलब्ध नभएपछि कारोबारमा शिथिलता आएको उनी बताउँछन् । 'नाफाबाट कम्पनीले २५ प्रतिशत कर्पोरेट कर बुझाउनुपर्छ,' उनले भने, 'त्यसैले यस्तो काममा व्यवसायी लागेका छैनन् ।'
घरजग्गा कारोबारमा पुँजीगत लाभकर लाग्ने सीमा घटाइएकाले पनि कम मूल्यांकन बढेको व्यवसायी बताउँछन् । चालू आर्थिक वर्षको बजेटले ३० लाख रुपैयाँभन्दा बढीको किनबेचमा पुँजीगत लाभकर लाग्ने व्यवस्था गरिएको छ । अघिल्लो वर्ष यो सीमा ५० लाख रुपैयाँ थियो ।
कम्पनीले कम मूल्यांकन गर्न नसक्ने तर राजस्व घट्ने प्रवृत्तिले घरजग्गाको व्यावसायिक किनबेचमा थप सुस्तता आएको संकेत गर्दछ । पुँजीगत लाभकरमा पनि कमी आएको छ । १ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ लक्ष्य लिइए पनि आर्थिक वर्षको ९ महिनामा ७२ करोड ३२ लाख रुपैयाँ मात्र संकलन भएको छ । गत आर्थिक वर्षको ९ महिनामा ९२ करोड पुँजीगत लाभकर उठेको थियो ।
सेयर बजारमा आएको सुस्तताले पनि पुँजीगत लाभकर संकलनमा असर गरेको छ । पछिल्ला दिनमा औसत २ करोडको हाराहारीमा मात्र कारोबार हुन थालेको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको बढेको ब्याजदर, तरलता अभाव, स्रोतको खोजीले कारोबार बढ्न सकेको छैन । 'पुँजीगत लाभकरले सेयर बजार घट्न असर गरेको होइन,' सेयर बजार विश्लेषक रवीन्द्र भट्टराई भन्छन्, 'यो १० प्रतिशत हुँदा पनि कारोबार बढेकै थियो ।'
सेयर बजार पाँच वर्षयताकै न्यून विन्दुमा पुग्दा पनि गत वर्षको भन्दा २० करोड रुपैयाँ मात्रै कम पुँजीगत लाभ कर असुल भएको छ । यस वर्षको पुँजीगत लाभकरमा ठूलो हिस्सा गार्खा ब्रुअरीले सेयर बिक्री गर्दा बुझाएको आन्तरिक राजस्व विभागका एक उच्च अधिकारीले जानकारी दिए । ब्रुअरीमा रहेको राजेन्द्र खेतानको सेयर बिक्री गर्दा उनले करिब २७ करोड रुपैयाँ राजस्व बुझाएका थिए । 'मैले करिब २७ करोड रुपैयाँ पुँजीगत लाभकर बुझाएको हुँ,' खेतानले भने । खेतानले गोर्खा ब्रुअरीमा रहेको करिब ४ करोड अमेरिकी डलर बराबरको सेयर बिक्री गरेका थिए ।
अहिले पुँजीगत लाभकरलाई कम गर्न सकिने सम्भावनाबारे धितोपत्र बोर्डले अध्ययन गरिरहेको छ । पुँजीगत लाभकर तरल सम्पत्तिमा मात्रै लाग्ने भए पनि घरजग्गामा समेत लगाइएकामा व्यवसायीले यसको विरोध गरेका छन् । 'लाभकरलाई हटाउन वा कम गर्न हत्तपत्त खोजिँदैन,' अर्का एक व्यवसायीले भने ।
चैत मसान्तसम्ममा यस क्ष्ाेत्रबाट १ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ राजस्व असुली भएको छ । गत वर्ष यस क्ष्ाेत्रले सरकारलाई करिब ५ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ राजस्व बुझाएको थियो ।
किनबेचमा आएको कमीसँगै घरजग्गा कारोबार गर्नेले 'थैली कम' गरी कारोबार गर्ने प्रवृत्तिसमेत बढेकाले राजस्वमा असर परेको व्यवसायी बताउँछन् । सरकारी रेटमा खरिद बिक्री गर्दै राजस्व र पुँजीगत लाभकर कम बुझाउने प्रवृत्ति देखिएको छ,' जग्गा तथा आवास विकास संघका महासचिव मीनमान श्रेष्ठले भने । सर्वसाधारणले गर्ने कारोबारमा कम मूल्यांकनमा किनबेच हुने भए पनि व्यावसायिक प्रयोजनमा यस्तो नहुने श्रेष्ठ बताउँछन् ।
पुँजीगत लाभकर, स्रोत देखाउने प्रावधान र बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट सहज ऋण उपलब्ध नभएपछि कारोबारमा शिथिलता आएको उनी बताउँछन् । 'नाफाबाट कम्पनीले २५ प्रतिशत कर्पोरेट कर बुझाउनुपर्छ,' उनले भने, 'त्यसैले यस्तो काममा व्यवसायी लागेका छैनन् ।'
घरजग्गा कारोबारमा पुँजीगत लाभकर लाग्ने सीमा घटाइएकाले पनि कम मूल्यांकन बढेको व्यवसायी बताउँछन् । चालू आर्थिक वर्षको बजेटले ३० लाख रुपैयाँभन्दा बढीको किनबेचमा पुँजीगत लाभकर लाग्ने व्यवस्था गरिएको छ । अघिल्लो वर्ष यो सीमा ५० लाख रुपैयाँ थियो ।
कम्पनीले कम मूल्यांकन गर्न नसक्ने तर राजस्व घट्ने प्रवृत्तिले घरजग्गाको व्यावसायिक किनबेचमा थप सुस्तता आएको संकेत गर्दछ । पुँजीगत लाभकरमा पनि कमी आएको छ । १ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ लक्ष्य लिइए पनि आर्थिक वर्षको ९ महिनामा ७२ करोड ३२ लाख रुपैयाँ मात्र संकलन भएको छ । गत आर्थिक वर्षको ९ महिनामा ९२ करोड पुँजीगत लाभकर उठेको थियो ।
सेयर बजारमा आएको सुस्तताले पनि पुँजीगत लाभकर संकलनमा असर गरेको छ । पछिल्ला दिनमा औसत २ करोडको हाराहारीमा मात्र कारोबार हुन थालेको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको बढेको ब्याजदर, तरलता अभाव, स्रोतको खोजीले कारोबार बढ्न सकेको छैन । 'पुँजीगत लाभकरले सेयर बजार घट्न असर गरेको होइन,' सेयर बजार विश्लेषक रवीन्द्र भट्टराई भन्छन्, 'यो १० प्रतिशत हुँदा पनि कारोबार बढेकै थियो ।'
सेयर बजार पाँच वर्षयताकै न्यून विन्दुमा पुग्दा पनि गत वर्षको भन्दा २० करोड रुपैयाँ मात्रै कम पुँजीगत लाभ कर असुल भएको छ । यस वर्षको पुँजीगत लाभकरमा ठूलो हिस्सा गार्खा ब्रुअरीले सेयर बिक्री गर्दा बुझाएको आन्तरिक राजस्व विभागका एक उच्च अधिकारीले जानकारी दिए । ब्रुअरीमा रहेको राजेन्द्र खेतानको सेयर बिक्री गर्दा उनले करिब २७ करोड रुपैयाँ राजस्व बुझाएका थिए । 'मैले करिब २७ करोड रुपैयाँ पुँजीगत लाभकर बुझाएको हुँ,' खेतानले भने । खेतानले गोर्खा ब्रुअरीमा रहेको करिब ४ करोड अमेरिकी डलर बराबरको सेयर बिक्री गरेका थिए ।
अहिले पुँजीगत लाभकरलाई कम गर्न सकिने सम्भावनाबारे धितोपत्र बोर्डले अध्ययन गरिरहेको छ । पुँजीगत लाभकर तरल सम्पत्तिमा मात्रै लाग्ने भए पनि घरजग्गामा समेत लगाइएकामा व्यवसायीले यसको विरोध गरेका छन् । 'लाभकरलाई हटाउन वा कम गर्न हत्तपत्त खोजिँदैन,' अर्का एक व्यवसायीले भने ।
No comments:
Post a Comment