रोशन अधिकारी
काठमाडौ, वैशाख १८ - स्टक एक्सचेन्जमा सेयरको दैनिक कारोबार रकम आधा घटेको छ । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज -नेप्से) का अनुसार चालू आर्थिक वर्षको ९ महिनामा औसत दैनिक कारोबार दुई करोड ७५ लाख रुपैयाँमा सीमित भएको छ । गत वर्षको भन्दा यो ५३ प्रतिशत कम हो । अघिल्लो वर्ष औसत दैनिक कारोबार पाँच करोड ९४ लाख रुपैयाँ बराबर थियो । तीन वर्षअघि भने औसत दैनिक कारोबार रकम दस करोड रुपैयाँ थियो ।
तरलता अभाव, लगानीको स्रोत खुलाउनुपर्ने प्रावधान र बैंक तथा वित्तीय संस्थाको चर्को ब्याजदरले माग बढ्न नसक्दा बजार सुस्ताएको छ । पछिल्लो दुई वर्षदेखि 'बियरिस' प्रवृत्ति बढेकाले सेयर बजार न्यूनतम विन्दुतर्फ पुग्न थालेको विश्लेषक बताउँछन् । सूचीकृत कम्पनी, सेयर संख्या र कारोबार हुने स्थान बढे पनि बजार भने घट्ने क्रममै छ ।
औसत कारोबारसँगै कुल कारोबार रकम पनि उल्लेख्य घटेको छ । आर्थिक वर्षको चैत मसान्तसम्म चार अर्ब ७४ करोड रुपैयाँको सेयर कारोबार भएको छ । यो गत वर्षको भन्दा ५१ प्रतिशत कम हो । आर्थिक वर्ष ०६६/०६७ को ९ महिनासम्ममा नौ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँको सेयर कारोबार भएको थियो ।
रकम घट्नमा कारोबार संख्या घट्नु प्रमुख कारण छ । यस आर्थिक वर्षको ९ महिनामा एक करोड ८८ लाख कित्ता सेयर खरिद बिक्री भएको छ । जबकि अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा दुई करोड पाँच लाख कित्ता सेयरको कारोबार भएको थियो ।
सेयर कारोबार घटे पनि सूचीकृत सेयरको संख्या भने बढ्दै गएको छ । यस वर्ष ९ महिनामा सूचीकृत सेयरको संख्या ३० प्रतिशतले बढेर एक अर्ब ९१ लाख कित्ता पुगेको छ । सूचीकृत कम्पनीको संख्या पनि १ सय ६९ बाट वृद्धि भएर २ सय ४ पुगेको छ ।
सेयर बजारमा सबैभन्दा आकर्षक सेयर मानिने बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सेयर मूल्य सबैभन्दा धेरै घटेको छन् । बजार पुँजीकरणमा सबैभन्दा धेरै योगदान दिने वाणिज्य बैंकको सेयर कारोबार रकम ६० प्रतिशतले घटेको छ । वित्त कम्पनीको ५२ र विकास बैंकको ४१ प्रतिशतले कारोबार रकम घटेको छ । होटल, व्यापार, उत्पादन र बिमा समूहको कारोबार भने बढेको छ ।
प्रवर्द्धक सेयरको कारोबार रकममा पनि उच्च गिरावट आएको छ । यस वर्षको ९ महिनामा प्रवर्द्धक सेयरको औसत कारोबार रकम अघिल्लोको तुलनामा ५७ प्रतिशतले घटेको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
बजार निरन्तर घट्दो क्रममा रहे पनि लगानीकर्ता डराउनुपर्ने अवस्था नरहेको धितोपत्र बोर्ड बताउँछ । 'हामीले मूल्य आम्दानी अनुपातलगायतका सूचकबाट अध्ययन गरिरहेका छौं,' बोर्डका प्रवक्ता निरज गिरीले भने, 'केही कम्पनीको सेयर मूल्य वास्तविक भन्दा कम भएको पनि देखिन्छ ।' अवस्था अनुसार हाल खरिद गर्ने समय भए पनि तरलता अभावलगायतले समस्या बढाएको हुनसक्ने उनी बताउँछन् । 'अधिकांश कम्पनीहरूको कार्य सम्पादन हेर्दा सन्तोषजनक छ' उनी भन्छन्, 'राजनीतिक अवस्था र तरलता अभाव केही कम हुनेबित्तिकै बजार बढ्ने देखिन्छ ।'
बजारमा लगानी हुन नसक्नुको प्रमुख कारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाको चर्को ब्याज रहेको सेयर दलाल संघका अध्यक्ष नन्दकिशोर मुन्दडा बताउँछन् । 'प्रतिफल कम हुने भएपछि ऋण लिएर लगानी गर्न सक्ने अवस्था छैन,' उनी भन्छन्, 'ठूला लगानीकर्ताले पनि पैसा नभएर लगानी गर्न नसकेका हुन् ।'
केन्द्रीय निक्षेप प्रणाली सञ्चालनमा आएपछि बजारमा सुधार हुने अनुमान स्टक एक्सचेन्जको छ । कारोबार छिटो हुनुका साथै लगानीकर्ताको सम्पूर्ण तथ्यांक एकीकृत हुने भएकाले प्रणालीमार्फत सुधारको आशा गरिएको हो । यसलाई सञ्चालन गर्न नेप्सेकै अग्रसरतामा कम्पनी दर्ता गरी सञ्चालनको तयारी भएको छ ।
तरलता अभाव, लगानीको स्रोत खुलाउनुपर्ने प्रावधान र बैंक तथा वित्तीय संस्थाको चर्को ब्याजदरले माग बढ्न नसक्दा बजार सुस्ताएको छ । पछिल्लो दुई वर्षदेखि 'बियरिस' प्रवृत्ति बढेकाले सेयर बजार न्यूनतम विन्दुतर्फ पुग्न थालेको विश्लेषक बताउँछन् । सूचीकृत कम्पनी, सेयर संख्या र कारोबार हुने स्थान बढे पनि बजार भने घट्ने क्रममै छ ।
औसत कारोबारसँगै कुल कारोबार रकम पनि उल्लेख्य घटेको छ । आर्थिक वर्षको चैत मसान्तसम्म चार अर्ब ७४ करोड रुपैयाँको सेयर कारोबार भएको छ । यो गत वर्षको भन्दा ५१ प्रतिशत कम हो । आर्थिक वर्ष ०६६/०६७ को ९ महिनासम्ममा नौ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँको सेयर कारोबार भएको थियो ।
रकम घट्नमा कारोबार संख्या घट्नु प्रमुख कारण छ । यस आर्थिक वर्षको ९ महिनामा एक करोड ८८ लाख कित्ता सेयर खरिद बिक्री भएको छ । जबकि अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा दुई करोड पाँच लाख कित्ता सेयरको कारोबार भएको थियो ।
सेयर कारोबार घटे पनि सूचीकृत सेयरको संख्या भने बढ्दै गएको छ । यस वर्ष ९ महिनामा सूचीकृत सेयरको संख्या ३० प्रतिशतले बढेर एक अर्ब ९१ लाख कित्ता पुगेको छ । सूचीकृत कम्पनीको संख्या पनि १ सय ६९ बाट वृद्धि भएर २ सय ४ पुगेको छ ।
सेयर बजारमा सबैभन्दा आकर्षक सेयर मानिने बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सेयर मूल्य सबैभन्दा धेरै घटेको छन् । बजार पुँजीकरणमा सबैभन्दा धेरै योगदान दिने वाणिज्य बैंकको सेयर कारोबार रकम ६० प्रतिशतले घटेको छ । वित्त कम्पनीको ५२ र विकास बैंकको ४१ प्रतिशतले कारोबार रकम घटेको छ । होटल, व्यापार, उत्पादन र बिमा समूहको कारोबार भने बढेको छ ।
प्रवर्द्धक सेयरको कारोबार रकममा पनि उच्च गिरावट आएको छ । यस वर्षको ९ महिनामा प्रवर्द्धक सेयरको औसत कारोबार रकम अघिल्लोको तुलनामा ५७ प्रतिशतले घटेको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
बजार निरन्तर घट्दो क्रममा रहे पनि लगानीकर्ता डराउनुपर्ने अवस्था नरहेको धितोपत्र बोर्ड बताउँछ । 'हामीले मूल्य आम्दानी अनुपातलगायतका सूचकबाट अध्ययन गरिरहेका छौं,' बोर्डका प्रवक्ता निरज गिरीले भने, 'केही कम्पनीको सेयर मूल्य वास्तविक भन्दा कम भएको पनि देखिन्छ ।' अवस्था अनुसार हाल खरिद गर्ने समय भए पनि तरलता अभावलगायतले समस्या बढाएको हुनसक्ने उनी बताउँछन् । 'अधिकांश कम्पनीहरूको कार्य सम्पादन हेर्दा सन्तोषजनक छ' उनी भन्छन्, 'राजनीतिक अवस्था र तरलता अभाव केही कम हुनेबित्तिकै बजार बढ्ने देखिन्छ ।'
बजारमा लगानी हुन नसक्नुको प्रमुख कारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाको चर्को ब्याज रहेको सेयर दलाल संघका अध्यक्ष नन्दकिशोर मुन्दडा बताउँछन् । 'प्रतिफल कम हुने भएपछि ऋण लिएर लगानी गर्न सक्ने अवस्था छैन,' उनी भन्छन्, 'ठूला लगानीकर्ताले पनि पैसा नभएर लगानी गर्न नसकेका हुन् ।'
केन्द्रीय निक्षेप प्रणाली सञ्चालनमा आएपछि बजारमा सुधार हुने अनुमान स्टक एक्सचेन्जको छ । कारोबार छिटो हुनुका साथै लगानीकर्ताको सम्पूर्ण तथ्यांक एकीकृत हुने भएकाले प्रणालीमार्फत सुधारको आशा गरिएको हो । यसलाई सञ्चालन गर्न नेप्सेकै अग्रसरतामा कम्पनी दर्ता गरी सञ्चालनको तयारी भएको छ ।
No comments:
Post a Comment