राष्ट्र बैंकको सम्पत्ति ६० प्रतिशत बढ्यो

काठमाडौ, असार २८ - एक वर्षमा राष्ट्र बैंकको सम्पत्ति ६० प्रतिशतले बढेको छ । गत वर्षको जेठको तुलनामा यस वर्ष केन्द्रीय बैंकको सम्पत्ति ९१ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँले बढेको हो ।

०६८ जेठमा राष्ट्र बैंकको सम्पत्ति १ खर्ब ५४ अर्ब रुपैयाँ थियो । यस वर्षको जेठमा २ खर्ब ४५ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ । राष्ट्र बैंकसँग रहेको नोट, विदेशी मुद्रा, विदेशी बैंकमा रहेको मौज्दात, विदेशी बन्ड, सेक्युरिटीमा रहेको लगानी, सरकारका साथै बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई दिएको कर्जा सापटीका आधारमा यो सम्पत्ति निकालिन्छ ।

मुलुकमा सञ्चालित बैंक तथा वित्तीय संस्थाको नाफामा उच्च गिरावट देखिएको समयमा त्यसको नियामक केन्द्रीय बैंकको सम्पत्तिसँगै नाफा बढ्ने संकेत देखिएको छ । 'अमेरिकी डलरको उतारचढावका साथै बजारमा नोटको प्रवाह वृद्धि भएका कारण सम्पत्ति बढेको हो,' राष्ट्र बैंकका एक उच्च अधिकारीले भने, 'यसले नाफा वृद्धिमा ठूलो असर गर्दैन ।' नाफा बढ्न ब्याज आम्दानी बढ्नुपर्ने उनले बताए ।

विदेशी मुद्राको दर उचारचढाव हुँदाको रकम राष्ट्र बैंकको आयमा नभई कोषमा राखिन्छ । वित्तीय संस्थालाई दिएको कर्जा बढेकाले नाफा पनि केही मात्रामा बढ्ने छ ।

यस वर्ष ५ अर्बको हाराहारीमा नाफा हुने अनुमान गरिए पनि बढी हुने देखिन्छ । राष्ट्र बैंकले आफ्नो नाफाको केही अंश सरकारलाई बुझाउँदै आएको छ । यस वर्ष राष्ट्र बैंकले सरकारलाई ५ अर्ब रुपैयाँ नाफाबाट बुझाउने तयारी गरेको छ ।

केन्द्रीय बैंकको आयमा विदेशी मुद्राले सबैभन्दा बढी योगदान दिँदै आएको छ । 'शोधानान्तर स्थिति हालसम्मकै उच्च रहनु, विदेशी मुद्रा सञ्चिति बढ्नु लगायतले राष्ट्र बैंकको सम्पत्तिमा सीधै असर गर्छ,' एक मौदि्रक विशेषज्ञले भने । बैंकको सम्पत्ति बढ्नुको प्रमुख कारण शोधानान्तर स्थिति हालसम्मकै उच्च पुग्नु हो । शोधानान्तर स्थितिसँगै मुलुकको विदेशी मुद्रा सञ्चिति पनि सबैभन्दा माथि पुगेको छ । राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको वैशाखसम्मको तथ्यांक अनुसार शोधानान्तर स्थिति १ खर्ब १० करोडले बचतमा छ । यो वर्षको अन्त्यसम्म १ खर्ब २५ अर्बको हाराहारीमा पुग्ने अनुमान राष्ट्र बैंकको छ । सँगै विदेशी मुद्रा सञ्चिति ४ खर्ब ५ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ ।

राष्ट्र बैंकको वासलात अनुसार सम्पत्ति बढ्नुमा विदेशी बैंक मोज्दात, विदेशी सेक्युरिटी, स्थायी तरलता सुविधा लगायतले धेरै सहयोग गरेको छ । डलरको अधिमूल्यन भएका कारण विदेशी बैंकको मौज्दातमा वृद्धि देखिएको

हो । अमेरिका र बेलायतका ट्रेजरी बिल्सबाट आम्दानी घटे पनि भारतबाट बढेको छ । जसका कारण विदेशी सेक्युरिटीको लगानी बढेको देखिन्छ । यसका साथै राष्ट्र बैंकले बैंक वित्तीय संस्थालाई उपलब्ध गराउने स्थायी तरलता सुविधा पनि बढाएको छ । जसका कारण उसको सम्पत्ति बढेको छ ।

राष्ट्र बैंकले विदेशी सेक्युरिटी, नेपाल सरकारको सेक्युरिटी, वित्तीय संस्थाले जारी गर्ने सेक्युरिटी, विदेशी रिपो लगायतमा लगानी गर्छ । यसले सरकार, वाणिज्य बैंक, वित्तीय संस्थालाई कर्जा लगानी पनि दिने गरेको छ ।

राष्ट्र बैंकसँग सुनको मौज्दात भने घटेको छ । गत वर्ष जेठमा २४ करोड ८३ लाख रुपैयाँको सुन मौज्दात रहेकामा यस वर्ष २४ करोड ६४ लाख रुपैयाँको

मात्र छ ।

योसँगै राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई आफ्नो कोषमा रहेको रकम लगानी गर्न सूचना सार्वजनिक गरेको छ । जसमा वाणिज्य बैंकलाई ८७ करोड ६५ लाख, विकास बैंक र वित्त कम्पनी प्रत्येकलाई १० करोड ९५ लाख रुपैयाँ छुट्याइएको छ । यो रकम एक वर्षे मुद्दतीका रूपमा लिन सकिने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । जसको ब्याज लिन चाहने संस्था आफैंले तोकेर राष्ट्र बैंकमा निवेदन बुझाउनु पर्ने छ । यस्तो लगानीबाट आउने ब्याजले पनि राष्ट्र बैंकको नाफा बढाउन मद्दत पुग्छ । यस्तो रकम लिन चाहने संस्थाले पुजीकोष, निष्त्रिmय कर्जा, प्राथमिक पुँजी अनुपात, रियलस्टेट कर्जा, सर्वसाधारणको कुल निक्षेप, चुक्ता पुँजी लगायत खुलाउनुपर्ने प्रावधान छ ।

यस्तै खरिद गर्न चाहने संस्थाको सञ्चालनमा आएको दुई वर्ष पूरा भएको साथै निष्त्रिmय कर्जा ५ प्रतिशतभन्दा कम भएको हुनुपर्ने उल्लेख छ । समस्याग्रस्त घोषणा भएको भए सो फुकुवा भएको ६ महिना अवधि पूरा भएको हुनुपर्ने छ ।