हिमालय र कुवेर फाइनान्स समस्याग्रस्त

काठमाडौ, पुस २४ - राष्ट्र बैंकले हिमालय र कुबेर मर्चेन्ट फाइनान्सलाई सोमबार समस्याग्रस्त घोषणा गरेको छ । केन्द्रीय बैंकले हिमालयलाई ८ महिनाअघि 'शीघ्र सुधारात्मक' कदम चाल्न निर्देशन दिएको थियो । तर यस अवधिमा कुनै सुधारात्मक संकेत नदेखिएपछि  कारबाही गरेको हो । कुवेरलाई भने कुनै त्यस्तो अवसर नदिई सोझै स्पष्टीकरण सोधेर समस्याग्रस्त घोषणा गरेको हो । 'यथास्थितिमा चल्न दिँदा निक्षेपकर्ताको हित नहुने देखिएकाले दुवैलाई समस्याग्रस्त घोषणा गरिएको हो,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवालीले भने ।

हिमालय ०५१ सालदेखि र कुवेर ०६२ सालदेखि सञ्चालनमा आएका हुन् । दुवै संस्थाको पुँजी र तरलतामा समस्या देखिएको छ । 'आवश्यक पुँजी नरहेको र तरलता पनि चाहिने जति नदेखिएपछि दुवैलाई समस्याग्रस्त घोषणा गरिएको हो,' स्रोतले भन्यो, 'यसको अर्थ सर्वसाधारण बचतकर्ताको रकम फिर्ता गर्न कदम चालिएको हो ।' दुवै संस्थामा संस्थागत सुशासन अभाव देखिएको स्रोतले बतायो ।

हिमालयले प्रकाशित गरेको ०६८/०६९ को दोस्रो त्रैमासिक वित्तीय विवरणअनुसार संस्थाको चुक्ता पुँजी १४ करोड रुपैयाँ छ । ५२ करोड रुपैयाँ निक्षेप छ । उक्त अवधिमा ६८ करोड रुपैयाँ ऋण लगानी गरेको छ । संस्थाको २४ लाख रुपैयाँ सञ्चालन नोक्सानी देखिन्छ । संस्थाले जग्गा प्लटिङ र घरकर्जामा ठूलो रकम लगानी गरेको विवरणमा देखिन्छ ।

राष्ट्र बैंकले वैशाख २८ गतेबाट हिमालयलाई शीघ्र सुधारात्मक कारबाही गरेको थियो । पुँजी कोष आवश्यकभन्दा कम देखिएकाले योजना पेस गर्न बैंकले ७ वटा निर्देशन दिएको थियो । निर्देशनअनुसार काम अघि नबढेपछि संकटग्रस्त घोषणा गरेको ज्ञवालीले जानकारी दिए ।

गत आर्थिक वर्षको अन्तिम त्रैमासिक विवरणअनुसार कुबेरको चुक्ता पुँजी १७ करोड ५२ लाख रुपैयाँ छ । ८० करोड निक्षेप छ । उक्त अवधिमा कुबेरले ८९ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेको छ । ठूलो हिस्सा घरजग्गामा गएको देखिन्छ । संस्थाले १० करोड रुपैयाँको सञ्चालन नोक्सानी भएको विवरण प्रकाशित गरेको थियो । अग्नि समूहका सुधीर बस्नेत कुवेरका सञ्चालक थिए ।

बस्नेतले फाइनान्सबाट ठूलो मात्रामा ऋण लिएको स्रोतको दाबी छ । 'कर्मचारी र आफन्तका नामबाट बस्नेतले फाइनान्सबाट ऋण लिएका छन्,' राष्ट्र बैंक स्रोतले भन्यो, 'यस्तो ऋणबाट संस्थामा समस्या देखिन थालेको थियो ।'

बस्नेतका व्यवसायमा समस्या देखिन थालेपछि कुबेरको पनि ऋणमा असर परेको थियो । संस्थामा नकारात्मक असर देखेपछि केही साताअघि राष्ट्र बैंकले कुवेरलाई किन कारबाही नगर्ने भनेर स्पष्टीकरण सोधेको थियो । चित्तबुझ्दो जवाफ नआएको र तथ्यांक लुकाएको भन्दै कारबाही अघि बढाएको राष्ट्र बैंक स्रोतले बतायो ।

समस्याग्रस्त घोषणा भएपछि संस्थाले सर्वसाधारणबाट निक्षेप लिन र कर्जा दिन पाउँदैन । 'राष्ट्र बैंकको प्राथमिकता सर्वसाधारणको रकम फिर्ता होस् भन्ने हो,' स्रोतले भन्यो, 'दुवैले भएको रकम र अपुग हुँदा ऋण उठाएर वा धितो बिक्री गरेर भए पनि रकम फिर्ता गर्नुपर्छ ।'

दुवै कम्पनीको सेयर बजारमा अंकित मूल्यभन्दा कममा खरिद बिक्री भइरहेको छ । पछिल्लो कारोबारमा हिमालयको सेयर प्रतिकित्ता ५६ रुपैयाँमा खरिद बिक्री भएको थियो । कुवेरको सेयर भने ९७ रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो । हिमालयको १४ लाख र कुवेरको १५ लाख कित्ता सेयर बजारमा सूचीकृत छन् । कर्पोरेट र प्रमुख कार्यालय कमलपोखरीमा रहेको कुवेरका उपत्यकाभित्र पुतलीसडक, न्युरोड, कुमारीपाटीमा शाखा छन् ।  उदयपुर, बिर्तामोड र पोखरामा पनि यसका शाखा छन् । हिमालय फाइनान्सले ललितपुर, विराटनगर, वीरगन्ज र जनकपुरमा शाखा सञ्चालन गरिरहेको छ ।