१० करोड जोखिममा

काठमाडौ, पुस १० - एचएन्डबी डेभलपमेन्ट बैंकमा पैसा जम्मा गर्दा २४ प्रतिशतसम्म ब्याज दिने प्रलोभन देखाउँदै गिरोहले सर्वसाधारणबाट १० करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकम असुलेको भेटिएको छ ।

यसरी प्रलोभनमा पर्नेले बैंकमा पैसा जम्मा गर्ने बित्तिकै ब्याज प्राप्त गरे पनि साँवा भने डुब्ने स्थितिमा पुगेको छ । सोही गिरोहबाट गुड फर पेमेन्ट चेक लिएर अर्को संस्थामा धितो राख्दै ऋण लिनेको रकम छुट्टै छ । जुन गैरकानुनी काम हो । तर ब्याजकै लोभमा रकम राख्ने सर्वसाधारण भने गिरोह गायब भएपछि अन्योलमा परेका छन् । '२४ प्रतिशत ब्याज दिने भनेपछि मैले दसैंपछि ७० लाख रुपैयाँ बैंकमा राखेको थिएँ,' रकम जम्मा गरेको बताउने विष्णु भण्डारीले भने, 'समस्या भएपछि कहाँबाट र कहिले पैसा आउने हो टुंगो छैन ।'

गुड फर पेमेन्ट चेक भनेको बैंकले जारी गर्ने व्यक्तिको खातामा पैसा भएको र जुनसुकै हालतमा पनि रकम पाइन्छ भनेर छाप लगाइदिएको चेक हो । यस्तो चेक पाइसकेपछि रकम नडुब्ने हुँदा सर्वसाधारण ढुक्क हुने अवस्था थियो । तर बैंकका कर्मचारीकै मिलेमतोमा गिरोह नै संलग्न भएर ठगी भएपछि बचतकर्ताहरू समस्यामा परेका छन् । बैंक वित्तीय संस्थाको खातामा पैसा जम्मा गर्दा ८ प्रतिशत पनि पाउन मुस्किल भएको बेला आकर्षक ब्याजमा लोभिएर ढुब्नेको संख्या बढ्दो छ ।

ऋण चुक्ता गर्न भैंसेपाटीको घर बिक्री गरेर बाँकी पैसा आफैसँग राखेका भण्डारीले घरखर्च चल्ने गरी ब्याज आउने भएपछि साथीको भनाइमा लागेर एचएन्डबीमा रकम राखिदिएका थिए । 'कात्तिक १४ र १५ गते दुई चेक लगेर जम्मा गरेको हो,' उनले भने, 'बैंककै मेनेजरले एक ग्राहकलाई विदेशी कम्पनीको डिलरसिप लिन रकम आवश्यक भएको बताएपछि उसको खातामा पैसा राखेको थिएँ ।' जयकुमार यादवको नाममा रकम जम्मा गरेका उनले बताए । 'पछि थाहा भयो त्यो मान्छेलाई साथीले पनि चिनेका होइन रहेछन्,' उनले भने, 'रकम के हुने हो स्पष्ट जवाफ कसैले दिएनन् ।'

उनले चिनेजानेका व्यक्तिको मात्रै करिब १० करोड रुपैयाँ प्रयोग गरिएको बताए । 'ब्याज पनि धेरै आउने र गुड फर पेमेन्ट चेक पनि पाउने भएपछि घरखर्च चलाउन पैसा राखियो,' उनले भने, 'धेरैले सजिलै धेरै ब्याज आउने भएर राखेका छन् ।'

एचएन्डबी बैंककै न्युरोड शाखामा भैंसेपाटीको घर धितोमा राखेर ऋण लिएका ज्ञानेन्द्र केसीलाई पनि उस्तै समस्या छ । 'व्यापार गर्न ऋण लिएपछि लगानी गर्ने ठाउँ नपाएर एक महिना भए पनि ब्याज पाउन पैसा राखेको थिएँ,' केसीले भने, 'अहिले गुड फर पेमेन्ट चेक पनि बाउन्स भयो पैसा पाउने टुंगो भएन ।' बैंकमा बुझ्दा उनले पैसा जम्मा गरेको खाता अहिले खाली भइसकेको छ । साथी र बैंककै कर्मचारीको प्रस्ताव सुनेपछि उनले ८८ लाख रुपैयाँ एचएन्डबीको कुलेश्वर शाखामा राखेको बताए । 'यो अघि पनि केही पटक यस्तो कारोबार गरेको थिएँ,' उनले सुनाए, 'त्यो बेला भने समस्या भएको थिएन ।'

जयकुमार यादव र मनोज चौरसियाले विदेशी कम्पनीको डिलर लिन, व्यापार बढाउन, सामान ल्याउनलगायत काम देखाएर रकम जम्मा गर्दै ब्याज दिने गरेको उनले सुनाए । 'पहिलो पटक जलविद्युत् कम्पनीको नाममा पैसा राखेको थिएँ,' उनले भने, 'त्यसपछि व्यक्तिका नाममा पैसा राख्दै ब्याज लिइरहेको थिएँ ।' सुरुसुरुमा बैंकका कर्मचारीसँग बुझ्दा पैसा राख्दा हुने भन्दै खातामा भएको रकम देखाएको उनले बताए । 'कर्मचारीले हुन्छ भन्दै खातामा पैसा राखेको देखाएपछि यस्तो काम सुरु गरेका हौं,' उनले भने । केसीले २२ देखि २४ प्रतिशतसम्म ब्याज पाउने गरेको बताए ।

चेक बाउन्स भएपछि उनीलगायतको समूह सोमबार राष्ट्र बैंक पुगेको थियो । 'केही समय लाग्छ, पर्खनुस् भनेका छन्,' उनले सुनाए । एचएन्डबीमै घर धितो राखेर ऋण लिएका उनी ब्याज बुझाउँदै बसेका छन् । 'पैसाको टुंगो नहुने हो भने घर नै लिलामीमा पनि लैजान सक्ने भयो,' उनले भने । उनका ५ साथीको मात्र ५ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकम यस्तो प्रयोजनमा चलाइएको सुनाए । 'बैंक अहिले यस्तो रकम २० देखि २५ करोड रुपैयाँ पुगेको बताउँदै छ,' उनले भने ।

एचएन्डबीबाट जारी गुड फर पेमेन्टको चेक लिएर अन्य संस्थामा धितो राख्दै ऋण लिने व्यक्ति पनि भेटिन थालेका छन् । तर ब्याजकै लोभमा परेर रकम जुटाउनेको समस्या भने फरक छ । आकर्षक ब्याज दिएर सर्वसाधारणको रकम बटुले पनि के काममा प्रयोग गरियो भन्ने खुल्न सकेको छैन । गुड फर पेमेन्ट चेक जारी भएका खाताबाहक व्यक्ति पैसा राख्नेको सम्पर्कमा छैनन् । बैंक आफैं र प्रहरीले अनुसन्धान गरिरहेकाले यस्तो रकम अझ बढ्न सक्ने अनुमान केन्द्रीय बैंकको छ । एचएन्डबीले भने यस्तो प्रवृत्ति देखिएको कुलेश्वर शाखाका सबै कर्मचारीसहित अन्य केहीलाई निलम्बनमा राखेको छ ।

राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवालीले प्रहरी अनुसन्धान चलिरहेकाले रिपोर्ट नआएसम्म केही भन्न नसकिने बताए । 'बैंकको वित्तीय अवस्था ठीक छ,' उनले भने, 'शंकास्पद लागेका केही चेकको भुक्तानी रोकिएको हुन सक्छ ।' अन्य कारोबार भने सामान्य रहेको उनले बताए । 'सामान्य कारोबार गर्नेलाई समस्या छैन,' उनले भने, 'गतल काम गर्नेको खोजी भइरहेको छ, त्यस्तालाई कारबाही हुन्छ ।' एचएन्डबीमा देखिएको समस्यापछि राष्ट्र बैंकले गुड फर पेमेन्ट चेक धितो राखेर ऋण लिन नपाइने र यस्तो चेक जारी गर्दा कम्तीमा दुई जनाले हस्ताक्षर गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

यता बैंकले सोमबार नै एक विज्ञप्ति जारी गर्दै कुलेश्वर शाखाका प्रमुख निरज नेपालले ग्राहकसँग मिलेमतो गरी निक्षेप जम्मा नगर्ने, चेकमा गैरकानुनी रूपले गुड फर पेमेन्टको छाप लगाएको विषयमा बैंकले अनुसन्धान गरिरहेको जनाएको छ । बैंकले अनुसन्धानपछि प्रचलित कानुनबमोजिम सबै ग्राहकलाई भुक्तानी दिने उल्लेख गरेको छ । बैंकको नेटवर्थ १ अर्ब ५ करोड रुपैयाँ रहेकाले वित्तीय परिसूचक अत्यन्त राम्रो भएको दाबी छ ।