सुधार योजनाले छोएन सेयर बजार

काठमाडौ, आश्विन ३ - कुनै समय सबैभन्दा आकर्षक मानिने (ब्लुचिप) कम्पनीको सेयर मूल्य समेत घटेपछि सर्वसाधारण लगानीकर्तामा विश्वासको कमी देखिएको छ । सेयर बजारमा छाएको सुस्तता हटाउन सरकारले विभिन्न कदम चाले पनि त्यसले असर कुनै असर देखिन सकेको छैन । सेयरधितो ऋणमा लचकता दिएर पुँजीगत लाभकर घटाए पनि औसत दैनिक कारोबार २ करोड रुपैयाँभन्दा तल र्झन थालेको छ । 'सेयर बजार घटिरहन्छ भन्ने मानसिकता लगानीकर्तामा छ,' सेयर लगानीकर्ता केदार घिमिरेले भन्छन्, 'विश्लेषण गरेर भन्दा लहलहैमा खरिद गर्ने धेरै भएकाले बजार बढ्न नसकेको हो ।' 

स्टक ब्रोकर्स एसोसिएसनका अध्यक्ष अञ्जन पौडेल लगानीकर्ताले तुरुन्तै कुनै चामत्कारिक प्रतिफल पाउने नदेखेपछि बजार घटिरहेको बताउँछन् । 'केही ठूला वाणिज्य बैंकले दिएको प्रतिफलबाट लगानीकर्तामा निराशा छाएको छ,' उनले भने, 'अबको केही साता वा महिना कुनै ठूलो परिवर्तन आउँदैन भनेर खरिद बिक्री ज्यादै न्यून भएको हो ।'

वाणिज्य बैंकमा तरलता (लगानीयोग्य पुँजी) को अवस्थामा सुधार आए पनि सेयर बजारमा लगानी बढ्न नसकेको एनएमबी बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत उपेन्द्र पौडेल बताउँछन् । 'अहिले तरलताको अवस्थामा धेरै सुधार आएको देखिन्छ,' उनले भने, 'अवस्था सहज भएका केही संस्थाले ब्याजदर समेत घटाउन थालेका छन् ।' तर अझै पनि सेयर बजारबाट हुने मुनाफाभन्दा बैंकमा पैसा जम्मा गर्दा आउने नाफा बढी भएकाले सकारात्मक असर नपरेको उनले बताए ।

कुनै बेला आकासिएको सेयर मूल्यलाई बजार विश्लेषण गर्ने विभिन्न सूचकांकले स्वाभाविक स्थानमा आइसकेको देखाएका छन् । कम्पनीको सेयर मूल्य र त्यसले दिने प्रतिफललाई आधार मानेर निकालिने मूल्य आम्दानी अनुपातले कम्पनीको सेयर मूल्य वास्तविकतातर्फ आउँदै गएको देखाउँछ ।

आर्थिक वर्षको अन्त्यमा सेयर बजारमा सूचीकृत वाणिज्य बैंकहरूको औसत (इन्ड्रस्टी एभरेज) मूल्य आम्दानी अनुपात १४ दशमलव ९९ मा झरेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा यस्तो औसत १० देखि १५ बीच रहँदा वास्तविक मूल्य रहेको मानिन्छ । सबैभन्दा बढी सेयर मूल्य भएका कम्पनीहरू रहने वाणिज्य बैंक समूहको मूल्य आम्दानी अनुपात औसत वास्तविकतातर्फ आएपछि बजारकै करेक्सन भएको विश्लेषक बताउँछन् । 'दुई महिनाअघिको सूचक हेर्दा सेयर मूल्य वास्तविक स्थानमा आएको देखिन्छ,' विश्लेषक रविन्द्र भट्टराई भन्छन्, 'अहिले तल झरिसकेको देखिन्छ ।'

सेयरधनीले कम्पनीले दिन सक्ने मुनाफा हेर्ने सूचकप्रति सेयर आम्दानी सोही समूहमा गत आर्थिक वर्षमा २८ दशमलव ८१ रहेको छ । यसले प्रतिसेयर औसतमा लगानीकर्ताले पाउन सक्ने मुनाफा देखाउँछ ।

यसका साथै सेयरधनीले लगानी गरेको रकमको तुलनाममा कम्पनीले गर्ने आम्दानी -रिटर्न अन इक्विटी) १७ दशमलव ५७ रहेको छ । कम्पनीको कुल नाफालाई सेयरधनीले लगानी गरेको रकमले भाग गर्दा यो निस्कने गर्छ । 'गत वर्षभन्दा रिटर्न अन इक्विटी यस वर्ष कम भएको छ,' भट्टराईले भने, 'बढेको निष्त्रिmय कर्जा र जोखिमका लागि छुट्याइने रकमका कारण यस्तो भएको हो ।'

राष्ट्र बैंकले सेयर धितो कर्जा नवीकरणलाई खुकुलो बनाउनु र पुँजीगत लाभकर घटाउनुले पनि सेयर बजारमा कुनै असर देखिएको छैन । 'यी स्वागतयोग्य कदम भए पनि ढिलो आएकाले कुनै असर नदेखिएको हो,' अञ्जन पौडेलले भने । भट्टराईका अनुसार अर्थतन्त्रको अवस्था र राजनीतिक खिचातानीका कारण लगानीकर्ता उत्साही हुन सकेका छैनन् । 'लगानीको वातावरण बन्न नसकेको देखिन्छ,' उनले भने ।