बैंकको ऋण तिर्न नसक्नेहरूको सूची लम्बियो

रोशन अधिकारी

काठमाडौ, माघ २१ -  बैंकको बढ्दो ब्याजदरका कारण समयमा कर्जा तिर्न नसक्नेहरूको संख्या बढेको छ । घर जग्गा र सेयर बजार दुवैमा सुधार नआएकाले आगामी दिनमा यो क्रम अझ बढ्ने अवस्था छ । चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ७ महिनाभित्र मात्र बैंकलाई समयमा ऋण भुक्तानी गर्न नसकेका १ सय ५६ जना कालोसूचीमा थपिएका छन् । गत आर्थिक वर्षभर यस्ता १ सय ६४ जना मात्र बढेका थिए । समयमा ऋण नतिर्नेहरूको सूची हो यो ।

मुलुकको आर्थिक अवस्था बिग्रँदै गएकाले यस्तो प्रभाव परेको अनुमान गरिएको छ । यसैको फलस्वरूप बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण भुक्तानीको म्याद गुज्रेपछि तीनपुस्ते विवरणसहित तिर्न आउन सार्वजनिक सूचना प्रकाशन गर्ने क्रम पनि बढेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षभरि १ सय ६४ जना मात्र कालोसूचीमा परेका थिए ।

कर्जा सूचना केन्द्रका सदस्य संस्था वाणिज्य बैंक, विकास बैंक र वित्त कम्पनीले दिएको सूचनाका आधारमा कालोसूची तयार हुन्छ । कालोसूचीमा सामेल भएकालाई हटाउन पनि वित्तीय संस्थाकै निर्देशन आवश्यक हुन्छ । कर्जा सूचना केन्द्रको विवरणअनुसार २०४६ सालदेखिको यो सूचीमा १ हजार ९ सय ४६ ऋणी छन् । यो थप घट भइरहन्छ ।

आर्थिक क्रियाकलापमा आएको शिथिलता, तरलता अभाव, बढ्दो महँगी लगायतले आर्थिक क्षेत्रमा समस्या देखिएको छ । कालोसूचीमा नाम बढ्नुकोे अर्को कारण भने साना खराब ऋणीलाई समेत कालो सूचीमा समेटिनु हो । २५ लाख रुपैयाँभन्दा बढीको ऋण नतिर्नेलाई मात्र यसअघि कालो सूचीमा राख्ने गरिएको थियो । 'अहिले सोभन्दा कम रकमलाई पनि यसमा समेटिएको छ,' कर्जा सूचना केन्द्रका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अनिल चन्द्र अधिकारीले भने, 'यो बैंकको सूचनामा निर्भर हुन्छ ।'

पछिल्लो समय एयरलाइन्स कम्पनीदेखि गार्मेन्ट व्यवसायी र आयातकर्तासम्म कालो सूचीमा परेका छन् । व्यक्तिगत ऋण लिएर तिर्न नसक्नेहरूको संख्या पनि बढ्दै गएको देखिन्छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋणको ब्याजदरमा गरेको परिवर्तनले पनि ऋण तिर्न असहज भएको व्यवसायीले बताउँदै आएका छन् । अघिल्लो वर्ष ८ प्रतिशतसम्ममा लिएको ऋण हाल बढेर १८ प्रतिशतसम्म पुगेको छ । 'कर्जा तिर्न नसक्नेको सूची अब झन् छिटो बढ्न सक्छ,' एक व्यवसायीले नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा भने ।

यसले बैंकको निष्त्रिmय कर्जा पनि बढ्दै गएको छ । आर्थिक वर्षको पहिलो तीन महिनामा निष्त्रिmय कर्जा अनुपात ३ दशमलव १५ प्रतिशत पुगको

छ । २ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँले यो रकम बढेर १५ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ पुगेको हो । गत आर्थिक वर्षबाट वृद्धि हुन थालेको निष्त्रिmय कर्जा ३ महिनामा ० दशमलव ६१ प्रतिशतले बढेको हो । गत आर्थिक वर्षको अन्तिम त्रैमासिकमा यो २ दशमलव ५४ प्रतिशत थियो । 'पछिल्लो समयमा यो बढ्ने क्रममै देखिएको छ,' केन्द्रीय बैंक स्रोतले भन्यो, 'बैंकहरूको प्रोभिजनिङ (भाखा नाघेको कर्जाका लागि राखिने जोखिम कोष) पनि बढेको छ ।'

यस्तो हुनमा सेयर बजार र घरजग्गाजस्ता लगानीका दुवै क्षेत्रमा आएको गिरावटले सहयोग गरेको बताइन्छ । घरजग्गा कारोबार पछिल्लोपटक शिथिल अवस्थामा

छ । कारोबार न्यून भएपछि लिएको कर्जा भुक्तानी गर्न समस्या भइरहेको घरजग्गा व्यवसायी बताउँछन् ।

खराब ऋणीको संख्या बढ्नुका साथै वाणिज्य बैंकमा कर्जा निक्षेप अनुपातमा सन्तुलन हुन सकेको छैन । यसले कर्जा लगानी बढ्दै गएको छ भने त्यसको तुलनामा निक्षेप घट्दै गएको छ । आर्थिक वर्ष २०६७/६८ को पाँच महिनासम्ममा सञ्चालित ३० वाणिज्य बैंकले संकलन गरेको निक्षेप २ अर्ब ६५ करोडले घटेको छ । यही समयमा ३४ अर्ब ९४ करोडले लगानी बढेको छ ।

अघिल्ल्ाो वर्षको सोही अवधिमा निक्षेप संकलन २४ अर्ब २५ करोड रुपैयाँले र कर्जा तथा लगानी ५६ अर्ब ४३ करोड रुपैयाँले बढेको थियो । लगानी भएको ऋणमध्ये सबैभन्दा ठूलो वृद्धि निजी क्षेत्रमा भएको छ । आर्थिक वर्षको ५ महिनामा निजी क्षेत्रको कर्जा २३ अर्ब ९८ करोड रुपैयाँले बढेको छ । निजी क्षेत्रको उत्पादन क्षेत्रमा सबैभन्दा धेरै लगानी बढेको छ ।