वाणिज्य बैंकसँग २३ अर्ब रुपैयाँ तरलता

काठमाडौ, आश्विन २५ - निक्षेपमा भइरहेको वृद्धिसँगै लगानीका क्षेत्रमा भएको संकुचनले बैंकिङ क्षेत्रमा क्रमशः तरलता अवस्थामा सुधार हुँदै गइरहेको छ । कर्जा निक्षेप अनुपात घटाउनुपर्ने प्रावधानका कारण पनि वाणिज्य बैंकले लगानी बढाउन नसकेकाले तरलता बढ्न थालेको हो । बैंकहरूले तोकिएको मात्रामा राष्ट्र बैंकमा राख्नुपर्ने नगदभन्दा बढी भएको उपयोग गर्न सकिने रकम तरलता हो ।  

राष्ट्र बैंकका अनुसार सोमबार वाणिज्य बैंकसँग २३ अर्ब रुपैयाँ तरलता छ । कर्जा निक्षेप अनुपात, अनिवार्य नगद मौज्दातजस्ता सूचकमा राष्ट्र बैंकले तोकेअनुसारको नगद जम्मा गर्नुपर्छ । यसबाहेकको रकम विभिन्न क्षेत्रमा बैंकले लगानी गर्न सक्छन् ।

दसंैको समयमा बैंकबाट पैसा झिक्ने संख्या बढ्ने भएकाले तरलता घट्ने गर्छ । दसैं सकिएपछि पुनः झिकिएको रकम बैंकमा फिर्ता आउँछ । 'दसंैपछि सामान्यतया बजारमा गएको पैसा पुनः बैंकमा र्फकने गरेको छ,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भाष्करमणि ज्ञवालीले भने, 'यसले तरलताको अवस्था थप सुधार आउने देखिन्छ ।' दसंै सकिन एक दिनअघि २३ अर्ब बढी रहेको तरलता एक सातामै बढ्ने अनुमान बैंकर गर्छन् । दसैंको समयमा रेमिटेन्सका रूपमा पनि ठूलो मात्रामा नगद मुलुक भित्रिएको छ । जसले निक्षेप बढाउन थप मद्दत पुग्ने देखिन्छ । यसका साथै पुस मसान्त सम्ममा वाणिज्य बैंकले कजरा निक्षेप अनुपातलाई ८० प्रतिशतमा झार्नुपर्ने निर्देशन छ । केही समयअघिसम्म ९० देखि ९९ प्रतिशतसम्म पुगेको कर्जा निक्षेप अनुपात ८० प्रतिशतमा झर्दा बैंकसँग तरलता बढ्नेछ ।

गत वर्ष निक्षेपको तुलनामा कर्जा उच्च मात्राले वृद्धि भए पनि यस वर्ष प्रवृत्ति उल्टिएको छ । 'निक्षेप बढ्दै गएर तरलताको अवस्थामा धेरै सुधार आइसकेको छ,' बैंकर्स संघका अध्यक्ष अशोक राणाले भने, 'यो अझै बढ्ने देखिएको छ ।'

गत वर्षभर तरलता अभाव झेलेका अधिकांश बैंकमा निक्षेप बढ्दै गएपछि लगानीको समस्या देखिन थालेको छ । बैंकको लगानी बढ्न नसके आम्दानीमा पनि असर पर्ने देखिन्छ । यसका साथै उच्च ब्याजदरको निक्षेपलाई भुक्तानी गर्न पनि समस्या हुन सक्ने एक बैंकरले बताए । गत वर्ष निक्षेप वृद्धिदर कम हुन थालेपछि वाणिज्य बैंकले ब्याजदर बढाएका थिए । जसका कारण ऋणको ब्याजदर पनि महँगो भएको छ । उच्च ब्याजदरका कारण अवस्था असहज हँुदै गएको व्यवसायी बताउँदै आएका छन् ।

'लगानी बढ्न नसक्ने र तरलता वृद्धि भइरहँदा रिर्भस रिपोको आवश्यकता देखिन थालेको छ,' राणाले भने । गत वर्ष राष्ट्र बैंकले घरजग्गा क्षेत्रमा हुने लगानीलाई सीमा लगाएपछि धेरै बैंकलाई कर्जा घटाउन समस्या देखिएको थियो । यसका साथै घरजग्गा क्षेत्रसँग सम्बन्धित उद्योगलाई पनि यसले असर गरेको छ । सिमेन्ट, स्टिललगायतका उद्योगबाट उत्पादनको माग घटेकाले बैंकको लगानी पनि खुम्चिएको एक बैंकरले बताए ।

समयमै बजेट आए पनि आर्थिक क्रियाकलाप बढ्न नसकेकाले समस्या हुन सक्ने राणाले बताए । 'आर्थिक क्रियाकलाप बढ्न नसकेको देखिन्छ' उनले भने, 'यसले गर्दा समस्या आउन सक्छ ।'