बिमा प्रतिफलमा ६ प्रतिशतको सीमा

अधिक प्रतिफलबाट सर्वसाधारण वञ्चित

रोशन अधिकारी 

काठमाडौ, वैशाख १२ -  बिमा समितिले बोनसको अधिकतम सीमा तोकेपछि सर्वसाधारणले बजारअनुरूप प्रतिफलबाट वञ्चित हुने भएका छन् ।

बिमा समितिले आम्दानीबाट ६ प्रतिशत भन्दा बढी प्रतिफल दिन नपाउने निर्देशन दिएपछि कारोबारमा गिरावट आउने र ग्राहक लाभबाट वञ्चित हुने स्थिति आएको हो । हाल कम्पनीको आम्दानी दर साढे १० देखि ११ प्रतिशतसम्म छ ।

 बिमा कम्पनीमा लगानी गरेका व्यक्ति र बिमा पोलिसी खरिद गर्ने दुवैलाई प्रत्यक्ष असर गर्ने भएकाले निर्देशन परिर्माजन गर्न व्यवसायीले आग्रह गरेका छन्् । 'भारतीय कम्पनीहरूले भारु ७० रुपैयाँको हाराहारीमा प्रतिफल दिइरहेका छन््,' एक बिमा कम्पनीका प्रमुखले भने, 'यो निर्देशन लागू हुने बित्तिकै स्वदेशी कम्पनीमा कारोबार घट्छ ।'

हाल बिमा कम्पनीले पोलिसी अवधिको आधारमा ७ प्रतिशतसम्मलाई आधार मानेर बोसन दिइरहेका छन्् । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ब्याजदर दोहोरो अंकमा भएकाले यो बढ््दै जाने प्रवृत्तिमा छ । यसबाहेक निर्देशन अनुसार बैंक पैसा जम्मा गर्दा आउने प्रतिफलको आधाभन्दा कम मात्र बिमाबाट आउने भएपछि ग्राहक आकषिर्त नहुने कम्पनीहरू बताउँछन्् ।

बिमा समितिले दिएको निर्देशनअनुसार प्रत्येक तीन वर्षमा गरिने बिमांकीय मूल्यांकनमा सबैभन्दा कम दरमा प्रतिफल

-ब्याज दर) प्राप्त भएको वर्षको दर वा ६ प्रतिशतमध्ये जुन कम हुन्छ त्यसलाई आधार मानेर प्रतिफल वितरण गर्नुपर्ने उल्लेख छ ।

बिमांकीय मूल्यांकन गर्दा कम्पनीको व्यवस्थापन खर्च, मृत्यु दाबी, समर्पण, व्यतित बिमालेख र आयलाई आधार मानेर गर्ने

गरिन्छ । यसमध्ये सेयरधनीको चुक्ता पुँजी र ग्राहकको जम्मा पि्रमियमको वाषिर्क ब्याज दरअनुसार हुने आम्दानीले बोनस र लाभांश निर्धारणमा प्रमुख भूमिका खेलेको हुन्छ ।

पछिल्लोपटक राष्ट्रिय बिमा संस्थानको प्रतिहजार ६५ -लेखा परीक्षण र बिमांकीय मूल्यांकन नभएको), नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्सको ५०, नेसनल लाइफ इन्स्योरेन्सको ५२, मेटलाइफ एलिकोको २५, एलआइसी नेपालको अवधिका आधारमा ५१ देखि ७० सम्म रुपैयाँसम्म बोनस प्रस्ताव भएको छ । ४ नयाँ कम्पनीले ०६८ वैशाखभित्र बोनस पेस गर्नुपर्ने समय तोकिएको छ । यसमा एसियन लाइफ इन्स्योरेन्सले ५२ रुपैयाँ बोनस स्वीकृतिको प्रस्ताव गरेको छ । बिमांकीय मूल्यांकन एक्च्युरीले अन्तर्राष्ट्रिय प्रावधान अनुसार गर्ने भएकाले यसमा सीमा तोकिन नहुने कम्पनीहरू बताउँछन्् ।

बिमा कम्पनीको प्रमुख आम्दानी वाणिज्य बैंकमा रहेको खाताबाट आउने ब्याज हो । गत वर्षबाट बढेको तरलता अभावले ब्याजदर पनि बढेपछि बिमा कम्पनीको आम्दानी वृद्धि हँुदै आएको छ । आम्दानी बढेपछि कम्पनीले दिने प्रतिफल पनि बढ्ने गर्छ ।

बिमा समिति केही समय प्रतिफल कम देखिए पनि भविष्यमा यसले कम्पनी र ग्राहक दुवैलाई फाइदा गर्ने बताउँछ । समितिले अन्तर्राष्ट्रिय प्रचलनअनुसार नै निर्देशन दिइएको बताएको छ । 'ब्याजदर जहिले उच्च रहन्छ भन्ने हुँदैन,' बिमा समितिका अध्यक्ष फत्तबहादुर केसीले भने, 'कम्पनीलाई बलियो र ग्राहकलाई फाइदा हुनेगरी नै निर्देशन दिइएको हो ।'

वितरण हुन नसकेको प्रतिफल कम्पनीमै सुरक्षित रहने भएकाले पछिका वर्षमा प्रयोग गर्न सकिने उनी बताउँछन्् । 'आवश्यक परे ६ प्रतिशतलाई बढाउन सकिन्छ,' उनले भने । कम्पनीको नेटवर्थ वृद्धि हुने र जोखिम कम हुने भएकाले यस्तो निर्देशन दिएको उनले बताए । 'यसबाहेक कम्पनी संख्या बढेपछि आआफ्नैै ढंगबाट मूल्यांकन गरेर प्रतिफल वितरण गरेको देखियो,' केसीले भने, 'यसमा एकरूपता ल्याउन जरुरी थियो ।' पुराना कम्पनीहरूले ६ प्रतिशतकै हाराहारीमा मूल्यांकन गरिरहेको उनले बताए ।

प्रतिफल नियन्त्रण गरेर नभई पुँजी, कारोबार सीमा, प्रोभिजन, रिजर्व आदिबाट जोखिम न्यूनीकरणको काम गर्नुपर्ने कम्पनीहरू बताउँछन्् । ग्राहकलाई मार्कामा पारेर कम्पनी बलियो बनाई व्यवसाय गर्न नसकिने तर्क उनीहरूको छ । 'ग्राहक नै भएनन् भने कम्पनी जति बलियो भए पनि के गर्ने,' अर्का बिमा कम्पनीका प्रमुखले भने, 'यो निर्देशन बैंकलाई ब्याज थोरै दिनुपर्छ भने जस्तै हो ।'

पछिल्लो निर्देशनलाई आधार मान्दा हाल वितरण गरिँदै आएको प्रतिफलमा २५ प्रतिशतसम्म कमी आउने र पछिल्लोपटक खुलेका कम्पनी सबैभन्दा बढी समस्यामा हुने व्यवसायी बताउँछन्् । जस अनुसार थोरै कारोबार गर्ने कम्पनीले प्रतिहजार १० देखि १५ र पुरानाले ४० देखि ४५ सम्म मात्र बोनस दिन सक्ने अनुमान कम्पनीहरूको छ । यस्तो भए ४० प्रतिशतसम्म बिमा लेख बिक्री घट्ने कम्पनीहरू बताउँछन्् ।

बिमा कम्पनीको छाता संगठन बिमक संघले बिमांकीय मूल्यांकन वर्षमध्ये जुन वर्ष सबैभन्दा कम दरमा प्रतिफल प्राप्त दर वा औसत वाषिर्क ब्याज दरलाई ० दशमलव ७५ ले गुणन गरी हुने ब्याज दर कायम गरी मूल्यांकन गर्ने व्यवस्था गर्न बिमा समितिलाई अनुरोध गरिसकेको जनाएको छ । 'औसत ब्याजदरलाई ० दशमलव ७५ ले गुणन गर्ने विधि सबैभन्दा राम्रो देखिन्छ,' संघमा जीवन बिमा कम्पनीका तर्फबाट उपाध्यक्ष रमेशकुमार भट्टराईले भने, 'यसमा एक तिहाइ जोखिमका रूपमा राखिएको हुन्छ ।'