'आफैं पैसा हाल्न नसक्नेले जनताको मात्र उठाएर बैंक चलाउन हुन्न’
रोशन अधिकारी
काठमाडौं, चैत्र २८ - लगानीकर्ताले रकम थप्न नमान्दा चैत मसान्तमा २ अर्ब रुपैयाँ पुँजी पुर्याउन नसक्ने भएकाले ५ वटा बैंक समस्यामा परेका छन् । रकमको जोहो गर्न हकप्रद सेयर जारी गरे पनि बजारमा सेयरको मूल्य निकै तल झरेकाले प्रवर्द्धकले आफ्नै भागको सेयर पनि किन्न छाडेका छन् । पुँजी वृद्धि नगरे कारबाहीमा पर्ने पाँचवटै बैंक वैकल्पिक बाटो खोज्न थालेका छन् ।
२०६४ देखि ०६५ को बीचमा अनुमति लिएका वाणिज्य बैंकका लगानीकर्ताले २०६७ चैत मसान्तसम्ममा २ अर्ब रुपैयाँ लगानी गरिसक्नुपर्ने व्यवस्था छ । लगानी अपुगसँगै थप रकम जुटाउन जारी गरिने हकप्रद सेयरहरू बजारमा बिक्न छाडेपछि लगानीकर्ताले समेत किन्न छाडेका हुन् । लगानी गर्न बैंकबाट ऋण लिने गरिए पनि हाल उच्च ब्याजका कारण लगानीकर्ता थप निरुत्साहित भएका हुन् ।
वाणिज्य बैंकको अनुमति लिँदा सिटिजन्स, सनराइज, बैंक अफ एसिया, डीसीबीएल, एनएमबी र प्राइम कमर्सियल बैंकले २०६७ चैत मसान्तसम्ममा २ अर्ब चुक्ता पुँजी पुर्याउने प्रतिबद्धता गरेका थिए । चैत अन्तिम साता लागिसक्दा समेत यीमध्ये प्राइमबाहेक अरूले पुँजी पुर्याइसकेका छैनन् ।
राष्ट्र बैंकले भने तोकिएको समयमा पुँजी नपुर्याउनेलाई कुनै छुट दिने योजना बनाएको छैन । 'लाइसेन्स लिँदा सबै सञ्चालक समितिका सबैले पुँजी पुर्याउँछौं भन्दै हस्ताक्षर गरेका छन्,' केन्द्रीय बैंकका उच्च अधिकारीले भने, 'आफैं पैसा हाल्न नसक्नेले जनताको मात्र उठाएर बैंक चलाउन हुन्न ।' चुक्ता पुँजी वृद्धि गर्न नसक्नेलाई एकअर्कामा गाभिन सुझाव दिने तयारीमा केन्द्रीय बैंक छ । थप सहुलियत दिने मनस्थितिमा नरहेको केन्द्रीय बैंक यतिखेर पुँजी नपुर्याउनेलाई गर्न सकिने कारबाहीको खाका बनाइरहेको छ ।
तीन बैंकले भने पुँजी वृद्धिका लागि थप समय माग्दै केन्द्रीय बैंकमा निवेदन दिएका छन् । 'सनराइज, एनएमबी र बैंक अफ एसियाले थप समय मागेर निवेदन दिएका छन्,' स्रोतले भन्यो, 'समय थप हुने सम्भावना न्यून छ ।'
सेयर बजार खस्कँदो अवस्थामा रहेकाले थप लगानी गर्ने वातावरण रहेको सनराइजका सञ्चालक सुरेशकुमार बस्नेत बताउँछन् । 'साधारण सेयरकै मूल्य १ सय रुपैयाँको हाराहारी आउन लाग्यो,' उनले भने, 'प्रवर्द्धकले कसरी लगानी गर्ने वातावरण देख्नु ।'
सेयर बजार सुधारका लागि नियामक, केन्द्रीय बैंकलगायतले पहल नगरेकाले समस्या भइरहेको उनले बताए । 'यसबाहेक समग्र अर्थतन्त्रमा देखिएको समस्याले लगानी गर्ने अवस्था छैन,' उनले भने, 'संशोधनको तयारीमा रहेको बैंक तथा वित्तीय संस्था ऐनले पनि प्रवर्द्धकलाई लगानी गर्न प्रोत्साहित गरेको छैन ।' अवस्थाअनुकूल नरहे पनि आवश्यक प्रावधान पूरा गर्न प्रवर्द्धकले काम गर्ने उनले बताए ।
सनराइजबाहेक अन्य सबै बैंकले पुँजी वृद्धिका लागि काम थालिसकेका छन् । तर हकप्रद सेयरको बिक्री दर घटेकाले समस्या हुन सक्ने डर सबैमा छ । सिटिजन्स बैंकले खरिद नभएको हकप्रद सेयर लिलामीमा लगेको छ ।
आठ करोड रुपैयाँ मात्र अपुग भएकाले यो लिलामीबाटै पूर्ति हुने बैंकले जनाएको छ । 'धेरै ठूलो रकम छैन,' प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजनसिंह भण्डारीले भने, 'चैत मसान्तसम्ममै प्रक्रिया पूरा भइसक्छ ।' बैंक अफ एसियाले हकप्रद निष्कासनका लागि चैत २५ बाट प्रक्रिया सुरु गरिसकेको छ ।
यसले ५० करोड रुपैयाँ थप्नुपर्ने छ । 'प्रवर्द्धकले दिइसकेपछि सर्वसाधारणमा पनि बिक्री हुनुपर्ने हो,' प्रमुख कार्यकारी अधिकृत परशुराम कुँवर छेत्रीले भने, 'त्यसमा नभए अन्य विकल्पबाट पनि पुँजी थप हुन्छ ।' सेयर बजार खस्कँदो अवस्थामा रहेकाले हकप्रद बिक्री नभए अन्य विकल्पमा बैंकहरू जान सक्ने उनी बताउँछन् । 'लिलामी गरेर बिक्री गर्न सकिन्छ,' उनले भने, 'त्यो पनि नभए प्रवर्द्धकको सेयर कम गरेर पुँजी बढाउन सकिन्छ ।'
डीसीबीएल बैंकले नयाँ निष्कासन (फर्दर पब्लिक इस्यु) को तयारी गरिरहेको छ । हाल बैंकको चुक्ता पुँजी १ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ छ । यसका लागि धितोपत्र बोर्डबाट अन्तिम निर्णय पर्खिरहेको बैंकले जनाएको छ । '७ लाख ९० हजार कित्ता सेयर निष्कासन गर्ने तयारी छ,' प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुधीर खत्रीले भने, '७५ प्रतिशत सेयरको प्रत्याभूति (अन्डरराइटिङ) पनि सकिएको छ ।' प्रत्याभूतिकर्ताले सेयर बिक्री नभए आफैं खरिद गर्ने गर्छन् ।
एनएमबी बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत उपेन्द्र पौडेलले पुँजी वृद्धिका लागि हकप्रद निष्कासन हुने प्रक्रियामा रहेको बताउँछन् । 'हामीले निवेदन दिइसकेका छौं,' उनले भने, 'विभिन्न कारणले केही ढिलो हुन गएको हो ।' हकप्रद जारी भएपछि पुँजी पुग्न समस्या नहुने उनले बताए ।
बैंकले ३५ करोड रुपैयाँ पुँजी वृद्धि गर्न बाँकी छ । 'कहिल्यै पनि सबै हकप्रद सेयर बिक्री हुँदैन,' उनले भने, 'थोरै भए पनि पुँजी पुग्ने गरी बिक्री हुन्छ ।'
प्रक्रियामा गएर बिक्री नहुने समस्यासँगै केही बैंकका प्रवर्द्धकले थप लगानी नगर्नेसमेत जानकारी आएको केन्द्रीय बैंक स्रोतले जनायो । 'आफैंले पूरा गर्छु भनेर हस्ताक्षर गरेको प्रतिबद्धता नमान्नु भनेको ठगी गर्नुसरह हो,' स्रोतले भन्यो, 'वैशाखको पहिलो साताभित्र हामी कारबाही अघि बढाउँछौं ।' बैंकले पुँजी पुर्याउन समस्या देखिए त्यस्ता बैंकलाई मर्जरमा जान सुझाव दिने योजना केन्द्रीय बैंकको छ । 'पुँजी पुर्याउन नसके मर्जरमा जानुपर्यो,' केन्द्रीय बैंक स्रोतले भन्यो, 'फाइनान्सबाट स्तरोन्नति हुन खोज्ने पुनः फाइनान्स नै बने हुन्छ ।'
No comments:
Post a Comment