प्रवर्द्धकले सेयर किन्न छाडे

रोशन अधिकारी

काठमाडौ, चैत्र २० - लगानीको स्रोत खुलाउनुपर्ने प्रावधानसँगै निरन्तर बजार घट्न थालेपछि बैंक वित्तीय संस्थाका प्रवर्द्धकले हकप्रद सेयर किन्न छाडेका छन् । पछिल्लो समय सिटिजन्स बैंक इन्टरनेसनलको ८ करोड र प्राइम कमर्सियल बैंकको ६ करोड रुपैयाँ बराबरको हकप्रद सेयर प्रवर्द्धकले किनेनन् । बिक्री खुला गरिएको समयभर केही साधारण र अधिकांश प्रवर्द्धकलाई छुट्याइएको हकप्रद बिक्री नभएपछि पछि दुवैले बोलकबोल मार्फत सेयर बिक्रीको घोषणा गरे । जनरल फाइनान्सले पनि १ करोड रुपैयाँ बराबरको प्रवर्द्धक हकप्रद बिक्री नभएर सूचना प्रकाशित गर्‍यो ।

सेयरमा लगानी गर्दा खुलाउनुपर्ने स्रोतका कारण यस्तो अवस्था आएको विश्लेषक बताउँछन् । 'ठूला लगानीकर्तालाई लगानीको स्रोत समस्या बनेको छ,' विश्लेषक रवीन्द्र भट्टराईले भने, 'बजार पनि घट्दै गएकाले कसैले किन्न चाहँदैनन् ।'

सानाभन्दा ठूला लगानीकर्ता समस्यामा रहेको मर्चेन्ट बैंकर संघका अध्यक्ष भीष्मराज चालिसे बताउँछन् । 'थोरै रकमको हकप्रद किन्दा पनि स्रोत देखाउनुपर्छ' उनले भने, 'एक दुई वर्षअघि लाखौं लगानी गरेकाले त्यतिकै रकम कहाँबाट ल्याएको भनेर स्रोत खुलाउन कठिन भएको देखिन्छ ।'

 स्रोत नखुलाई लाखौं रकम लगानी गरेर प्रवर्द्धक बनेकाहरूलाई हाल थप लगानी गर्दा सबै रकमको स्रोत खुलाउन कठिन भएका एक बैंकरले बताए । अधिकांश कम्पनीले एक बराबर एकको अनुपातमा हकप्रद जारी गरेकाले प्रवर्द्धकले सुरुमा गरेकै लगानी बराबरको रकम फेरि लगानी गर्नुपरेको छ ।

'एकातर्फ स्रोत खुलाउनुपर्ने र अर्कोतर्फ चर्को ब्याजमा मात्र ऋण पाइने भएकाले लगानी हुन सकेको छैन,' दलाल संघका अध्यक्ष नन्दकिशोर मुन्दडा भन्छन् ।

साधारण र प्रवर्द्धक सेयरको फरक नबुझी लगानी गर्नेलाई पनि पछिल्लो पटक समस्या भएको भट्टराई बताउँछन् । 'अरूले बनेको सुनेर वा समूहमा मिलेर लगानी गर्नेलाई पनि यसरी हकप्रद निष्कासन हुँदा समस्या भएको देखिन्छ' उनले भने, 'थप ऋण नपाएर, छिट्टै बिक्री गर्न नपाइने भएकाले खरिद गर्दैनन् ।'

बजार घटेर अधिकांश कम्पनीको साधारण सेयर न्यून बिन्दुतर्फ लागेकाले पनि प्रवर्द्धक सेयरको बिक्री नभएको विश्लेषक बताउँछन् । 'साधारण सेयरकै मूल्य एक सय रुपैयाँको हाराहारीमा भएका समयमा प्रवर्द्धकको बिक्रीलाई असर परिहाल्छ' चालिसे भन्छन्, 'यसबाहेक ५ वर्ष बिक्री गर्न नपाइने, धितो राखेर ऋण नपाइनेजस्ता असुविधाले समेत असर गरेको देखिन्छ ।'

सेयर बजारबाट पाइने प्रतिफल कम भएकाले पनि सेयरको माग घटेको मुन्दडा बताउँछन् । 'बजार भाउअनुसार वाषिर्क प्रतिफल ५ प्रतिशत रहने देखिन्छ' मुन्दडा भन्छन्, 'बैंकमा जम्मा गर्दा १० प्रतिशतभन्दा बढी प्रतिफल आउँछ ।' सेयर धितोकर्जा नवीकरण गर्दा बुझाउनुपर्ने २५ प्रतिशत रकम हटाइए पनि बढेको ब्याजदरका कारण नयाँ ऋण लिन सकिने अवस्था नरहेको उनी बताउँछन् ।

यस आर्थिक वर्षमा वाणिज्य बैंकमा कुमारी, प्राइम, बैंक अफ एसिया र सनराइज बैंकले हकप्रद सेयर निष्कासन गर्न अनुमति लिएका छन् । यससहित २६ कम्पनीले ४ अर्ब ४८ करोड ८१ लाख रुपैयाँ बराबरका प्रवर्द्धक सेयर निष्कासन गर्न धितोपत्र बोर्डबाट अनुमति लिएका छन् । आर्थिक वर्ष २०६६/०६७ मा १० अर्ब ९६ करोड २७ लाख रुपैयाँ बराबरका प्रवर्द्धक सेयर निष्कासनका लागि अनुमति दिइएको थियो ।